EREĞLİ

A. Geçmişte Kullanılan Geleneksel Giyim Elemanları

Üç Etek: Yakası “V” biçiminde, kolları bol etekleri bir arada, ikisi önde olmak üzere üç ayrı parçadan oluşan kadın giysisidir. Gömlek ve şalvar üstüne giyilerek kullanılan giysinin içi astarlı, kol, yaka ve etek kenarları sırma ya da ipek işlemeli olmaktadır. Kutnu, şitare, altıparmak ve canfes gibi kumaşlardan yapılanları genellikle özel günlerde giyilmektedir.

Ereğli yöresinde eskiden kullanılan üç eteklerin günümüze ulaşan örnekleri incelendiğinde yakasının yuvarlak ve bir parmak genişliğinde takma yaka olarak hazırlandığı ayrıca yakasız ve “V” yakalı olanları da vardır kolların uzun ve kol kenarlarının yırtmaçlı olduğu ayrıca bazı üç eteklerin etek kenarlarında da yırtmaçlar bulunmaktadır. Etek boyunun ayak bileğine kadar uzandığı görülmektedir. Özel günlerde giyilen üç eteklerin kutnudan dikildiği, bunların göğüs kısımlarında, kol üzeri ve kol ağızlarında etek uçları ve etek yamaçlarının kenarları sim sırma ile süslenmiştir. Günlük olarak kullanılan üç etekler ise pamuklu ve keten kumaşlardan yapılmakta, süslemesiz olarak kullanılmaktadır.

Şalvar: Yöresel giyimde önemli bir yeri olan şalvar en eski kadın giyim elemanlarından biridir. Ereğli yöresinde şalvarlar geniş ve uzun, belden büzgülü, peyiksiz düz paçalı, içi astarlı ya da astarsız olduğu gibi işlemeli-işlemesiz ve cepli-cepsiz dikilebilir. Şalvarda kullanılan kumaşlar üç etekte kullanılan kumaşlara ek olarak kadife de bulunmaktadır.

İçlik: Yöresel giysiyi tamamlayan giyim elemanlarından biridir. İpek ya da pamuklu kumaşın çeşitli desenlerle işlenmesiyle süslenen bir kadın gömleğidir.

Fes: Ereğli yöresinde kadın feslerinin alın üzerine gelen yerleri ekonomik duruma göre altın, gümüş ve boncuklarla süslenmektedir.

Gümüş Kemer: Aksesuar olarak kullanılan en göze çarpan giyim elemanı döküm gümüş kemerlerdir. Gümüş kemer bindallı, üç etek, entari salta ile birlikte kullanılmaktadır.

Peşgir: 0,50x1,50 metre ebatlarında keten kumaştan, karşılıklı iki kısa kenarı ipek, floş, sim, sırma gibi materyallerle işlenerek elde edilmektedir. Peşkir üç etek entari ile birlikte beldeki kemere sıkıştırılarak kullanılmaktadır.

Yelek: Önden düğmeli yakasız ve kolsuz bir giyim elemanıdır. Yelek üç eteğin kumaşlarından dikilir. Kısa, dar, düğmeli veya düğmesiz; önü ve yanları işlemelidir.

B. Günümüzde Kullanılan Geleneksel Giyim Elemanları

1- Başa Giyilenler

Ereğli yöresinde baş giyim elemanları fes ve başörtüsüdür.

2- İçe Giyilenler

Gömlek: Ereğli’de gömlekler, uzun kollu basene kadar inen uzunlukta yuvarlak yakalı dikilmektedir. Gömlek dikiminde kullanılan kumaşlar pazen, basma, emprime gibi pamuklu kumaşlar kullanılmaktadır.

Don: Vücudu belden aşağı topuklara kadar örten ve paçaları olan ten üstüne giyilen bir iç giyim elemanıdır. Yörede “çatal ayak” ismini alır. Kullanılan kumaş pazen ya da basmadır. Boyu topuklara kadar olur. Paça uçları düz gelir; bazen lastik geçirilerek de kullanılmaktadır. Ağı fazla bol olmayan donun bel kısmı lastiklidir.

Etek, Şalvar, Yelek, Ayakkabı, Çorap ve Patik: Ereğli’de günümüzde kullanılan giyim elemanları, geçmişte kullanılan giyim elemanlarının devamı niteliğindedir. XIX. yüzyılın giyim elemanları olan etek, şalvar, yelek, ayakkabı, çorap ve patik model ve desenlerinde çok küçük değişikliklerle, süslemelerinde daha sade bir yapı ile kullanılmaktadır.

Kuşak: Ereğli’de kuşakların, değişik kumaşlardan yapılanlarının yanı sıra, el tezgâhlarında çorap, kilim motifleriyle dokunmuş olanları ile üzeri, sırma, sim ve ipekle işlenmiş olanları da vardır. Ereğli yöresinde kuşak şalvar üzerine bağlanarak kullanılmaktadır. 105-110x105-110 cm boyutlarındaki kare kuşak üçgen şeklinde katlandıktan sonra bele gelen kısmı beş-altıparmak eninde içeri doğru katlanır, bele sarılır ve uçlarındaki kolan dokumalarla bağlanır.

C. Giyim Aksesuarları

Takılar: Yörede, fes üzerine takılan altınlar, beşibiryerdeler yaygındır. Altın bilezikler, yüzükler yörede yine yaygın olarak kullanılmaktadır. Yöre kadınları bunların yanında annelerinden kalma yöresel adı deve boncuğu olan boncukla ve mavi boncuklarla yapılmış kolye de takmaktadırlar.

Kolçak: Uzunluğu bilekten dirseğe kadar olan ve ağız kısımları lastikli giyim elemanıdır. İş yaparken kollar kirlenmesin diye kullanılan kolçağın günümüzde kullanımı azalmıştır.

D. Geçmişte ve Günümüzde Özel Günlerde Giyilen Giysiler

Gelinlikler: Yöredeki gelinlikler, ipekten yapılmakta, özel olarak işlenip kişinin bedenine göre hazırlanmaktadır. Gelinlikler içlik ve şalvar olmak üzere iki parçadan oluşmaktadır. Kumaş kendinden desenli değilse özel olarak sim, sırma, pullarla bitki, çiçek motifleri verilerek işlenir; bu işlemeler şalvar ve içlikte bulunur. Şalvarlar uzun, bol ve dökümlüdür. Kına gecesinde ise yine özel olarak kadifeden yapılan şalvar ve içlik giyilir.

Duvak: Ereğli yöresinde özel olarak hazırlanan duvağın rengi kırmızıdır. Kumaşların birer ucu dikilir. Dikilen bu uç, pamukla doldurulur ve üçgen şekline getirilir. Oluşturulan bu üçgen, fesin üzerine yerleştirilir. Fesin üzerinde durması için bir başörtü ile tekrar bağlanır. Bağlanan başörtüsünün üstüne pullu mendiller iğnelenir.