Tek cepheli-bağımsız sokak çeşmesi, adını aldığı Selçuklu ilçesi Ferhuniye Mahallesi’nde, Hasip Dede Evi’nin 5 m kadar batısında yer almaktadır.
2,25 m genişliğinde, 1,12 m derinliğinde ve 2,75 m yüksekliğinde dikdörtgen prizmatik kütleli çeşmenin batıya bakan cephesi kaş kemerli bir nişle düzenlenmiş olup, yol kotundan yaklaşık 0,20 m yüksektir. Cephesi, kesme Gödene taşıyla inşa edilen çeşmenin sırt kısmı kaba yonu taş örgülüdür. Ayna taşı ve yalak bölümü boz mermerden olup, kitabe panosunda beyaz mermer kullanılmıştır. Kemer köşelikleri ve tepe noktasında çini süsleme görülmektedir. Onarımlarda taş derzleri çimento harcıyla sıvanmıştır.
0,11 m derinliğindeki çeşme nişi, iki yanda birer sütunce üzerine oturan kaş kemer motifiyle oluşturulmuştur. Niş içerisine, uzunlamasına yekpare dikdörtgen bir blok halinde, dik yerleştirilen boz mermerden ayna taşı tek lülelidir. Lüle deliğinin çevresi, daire içerisinde merkezi kompozisyonlu akantüs yapraklarıyla süslüdür. Kemer gözü, ayna taşıyla aynı genişlikteki dikdörtgen kitabe panosu ile doldurulmuştur. Nişin iki yanında yer alan poligonal gövdeli sütuncelerin vazo biçimli başlık ve kaideleri vardır. Kaideleri süslemesiz bırakılan sütuncelerin başlık kısımları zemin oyma tekniğinde yapılmış boynuz ve ortasında püskül benzeri motiflerle süslüdür. Boynuzların uç kısımları içe doğru kıvrımlandırılmıştır. Sütuncelerin başlık ve kaideleri, bilezik görünümleriyle belirlenmiştir. Çeşme kemerinin köşeliklerinde, birer küçük vazodan çıkan tek dal üzerinde stilize çiçek ve yaprak motifleri ile birlikte iç kısımda birer Mevlevi sikkesi ve düz yüzeyli rozet yer almaktadır. İ. H. Konyalı, kakma olarak yapılmış, firuze renkli çiniden bu sikkeleri Hasip Dede’nin koydurduğunu; ancak daha sonra halk tarafından çeşmenin Hasip Dede’ye mal edilmesinin önüne geçmek için bunların kırıldığını belirtir. Çeşme kemerinin tepe noktası üzerinde yine yüzeye kakma olarak yerleştirilmiş, Kütahya çinisinden bir tepelik bordürüne ait parça göze çarpar. Bu küçük çini plakada, firuze zemin üzerinde beyaz renkte rumi yapraklar ve ortada bir tepelik motifi yer almaktadır. Küçük yaprakçıkların iç bünyeleri ile alt ve üst cetvel çizgileri soluk kırmızı renkli olup, bordürün alt kenarı kobalt mavisidir. Çeşme cephesi yukarıda, iki kademe hâlinde dışa taşan, içbükey-dışbükey ve düz silmeli bir saçakla sonlandırılmıştır. Boz mermerden oyulmuş yuvarlak hazneli yalağın, savak bağlantısı günümüzde betonla kapatılmıştır.
Ferhuniye Çeşmesi, iki satır ve iki sütun oluşturan kartuşlar içerisine talik hatla yazılmış manzum inşa kitabesine göre H 1342/M 1923 tarihlidir. Kitabe şöyledir:
Ferhûniye’ye ferah bahş etti Yezdân
Şefâ’at ede mahşerde Nebiyy-i Zîşân
Kim içerse olur derdine dermân
Lafz-ı ‘huz mâ’ târîh oldu ey ihvân
1342 – Halid
Son mısraında “huz mâ’ (Su al)” (=1342) ibaresiyle tarih düşürülen kitabede, çeşmenin yaptıranına dair herhangi bir bilgi bulunmamakla birlikte, alt kısımda geçen “Halid” adındaki ustanın, Konya’nın o dönemdeki meşhur taşçılarından birisi olduğu söylenmektedir.
Ferhuniye Çeşmesi, Çayırbağı su sisteminin 1905’ten itibaren yetersiz kalması sonucunda, yine Vali Ferit Paşa döneminde (1898-1902) kurulan Su Komisyonu’nca Mukbil, Beypınarı ve Sütlü kaynak sularının 1921’de şehre ulaştırılması sonucu yapılmış çeşmelerdendir. Günümüze ulaşana dek birkaç kez yeri değiştirilen Çeşme, en son 1999 yılında bulunduğu mevkide kuzeyden, batı yönüne doğru çevrilmiştir. Ferhuniye Çeşmesi hâlen tatlı su çeşmesi olarak hizmet vermektedir.
Ferhuniye Çeşmesi
