AHİ AHMET ŞAH

Ahi şeyhi, tüccar. (ö. 697/1298)

Türkiye Selçukluları Dönemi Konya’sında, Mevlânalı yılların tanınmış tüccarlarından ve teşkilatı üzerinde geniş otoritesi olan saygın bir Ahi şeyhi idi. XIII. asrın ikinci yarısında Konya’da iki ayrı Ahi Ahmet vardı. Bunlardan biri Erdebil asıllı olup Eflaki’ye göre Mevlâna muhalifi fütüvvet yazarı idi. Maddede söz konusu olan Ahi Ahmet Şah’tır.

İran ve Anadolu arasında yaptığı ipek ticaretinden büyük bir servet elde eden Ahmet Şah, bundan dolayı ipek tüccarı anlamına gelen “Gazzaz” lakabı ile anıldı. Sahip olduğu servet ile yaptığı hayratlar sonucu Konya halkınca sevilip sayıldı.

Mevlâna’nın yakın dost ve müritlerindendi. Bundan dolayı, Ahmet Eflaki* ondan övgüyle bahseder. Gerek geniş ekonomik imkânları ve gerekse sosyal ve siyasi çevresi sebebiyle, Moğolların Konya’yı tahrip etmemeleri konusunda sürdürülen görüşmelerde yer alarak faydalı oldu. Mevlâna’nın torunu Ulu Arif Çelebi* zamanında da büyük yardım ve hizmetleri bulundu. Çelebi’nin, ahiler arasındaki halifesi, Ahmet Şah idi. Eflaki, Ulu Arif Çelebi ile beraber Tebriz’e gittiklerinde, Ahmet Şah’ın kendilerini hürmetle karşılayıp, Tebriz’in tanınmış âlim ve eşrafının da katıldığı mükellef ziyafetlerle misafir ettiğini methederek anlatır.

Ahi Ahmet Şah, buhranlı dönemlerde daima devletin yanındaydı. Böyle zamanlarda kendisine bağlı Ahi güçleri ile şehri savunma ve asayişi sağlamada büyük yardımları oldu.

Gazzaz Ahmed Şah, 1298’de, Gazan Han’a yaranmak isteyen Şarap-salar tarafından hazırlanan komployla cinayete kurban gitti. Yeni Sultan Alâeddin Feramuz, kendi subaylarından biri olmasına rağmen, Konya büyüklerinin ittifakı ile katilin idamını emretti. Bu vazife, Ahi Caruk vasıtasıyla infaz edilirken, Ahi Ahmed Şah’ın cenazesi, binlerce kişinin katıldığı merasimle toprağa verildi.

HASAN ÖZÖNDER

BİBLİYOGRAFYA

  • Eflâki, II/273-74, 8/44; Aksarayî, Müsameretü’l-ahbar, 305-307; Uzluk, 1952, 65-67; Turan, 1971, 561, 566, 588589, 593-594, 619; Anadolu’da Türkler, 1979, 328-29; Gölpınarlı, 1953, 84; Özönder, 1990, 553-54.