Bir zamanlar İstasyonun üç-dört yüz metre kadar güneybatısında ve eski Meram yolu üzerinde bulunan çeşme, Ahmet Öksüz’ün belediye başkanlığı döneminde, 1985-86 yıllarında yapılan Meram Eski Yol Üst Geçidi inşaatı vesilesiyle ortadan kaldırılmış; bilahare yakın bir geçmişte Konya Büyükşehir Belediyesi tarafından Meram ilçesi, Toprak Sarnıç Mahallesi’nde, Eski Meram Caddesi ile Karacihan Camii Sokağı’nın kesiştiği ada üzerindeki Karaciğan (Karacihan) Camii’nin doğusunda ve avlu duvarının hemen önünde yeniden inşa edilmiştir.
Selçuk Es* ve Mehmet Önder’e* göre çeşme, Konya Valisi Mehmet Selim Paşa’nın zamanında hayırsever halkın teşebbüsü ile yaptırılmıştır (H 1279/M 1872). Osmanlı Dönemi devlet adamları hakkında önemli bir kaynak olan Sicill-i Osmânî’de Konya valiliği yapan bu isimde bir Osmanlı paşası mevcut değildir. Mehmet Selim Paşa, muhtemelen Selim Mehmet Paşa (Haseki; ö. 3 Recep 1289/6 Eylül 1872)’dır. Bu zat, ilki 1266 yılının Şaban ve Ramazan ayları arasında (Haziran/Temmuz-Temmuz/Ağustos 1850), ikincisi 1268 yılının Şaban-Şevval aylarında (Mayıs/Haziran-Temmuz/Ağustos 1852) olmak üzere iki-iki buçuk ay kadar valilik yapabilmiştir. Hem görev yaptığı tarih hem de görev süresinin kısalığı sebebiyle bu çeşmeyi bu zatın yaptırması da mümkün görünmemektedir. Metnini Vehbî’nin* kaleme aldığı kitabe de muhtemelen çeşmenin bir yenileme veya tamir kitabesidir. Zira 1070-71/1659-61 tarihli 10 Numaralı Konya Şeriye Sicili’nde iki yerde bir mülk satışı sebebiyle bu çeşme zikredilmektedir. Bu kayda göre çeşme, 1659 yılından önce de mevcuttur.
Es’in belirttiğine göre bu çeşme önceleri suyunu Meram Çayı’nın sularının biriktirildiği, Havzan* semtine de ad olan havuzlardan almaktadır. Daha sonra bu çeşmeden, demir borularla getirilen Çayırbağı* suyu akıtılmıştır (Bu durum, Avlonyalı Mehmet Ferit Paşa’nın* valiliği zamanında, 1902 yılında, olsa gerektir).
Mevcut durumuna göre çeşmenin ön kısmı kesme Sille ve Gödene taşlarıyla, arka tarafı ise moloz taşlarla inşa edilmiştir. Çeşmenin yuvarlak kemeri dikdörtgen prizma şeklindeki gri mermer sütunlar üzerine oturmaktadır. Gödene taşlarıyla örülen kemerin ilk sırasında birer Sille taşı kullanılmıştır. Dışarı taşan kemerin altındaki bir sıra Gödene taşı yekpare bir Sille taşı bloğunun üzerine örülmüş; çeşmenin sivri kemerli taslığı bu bloğun alt kısmına oyulmuştur. Buradan çeşme zeminine kadar kısmında da yine yekpare bir Sille taşı kullanılmıştır. Çeşmenin taştan oyma orijinal yalağı çeşmenin beton zeminine oturtulmuştur.
Çeşmenin kitabesi, saçağı ile kemerinin arasına büyükçe bir gri mermere hakkedilmiştir. Çeşmenin sülüs hatlı kitabesi şöyledir:
“(1) Azîz eyle dü âlemde ilâhî ehl-i hayrâtı
Safâ vü zevk-i ahkâmda olub cennet makâmâtı
Sebeb olan cema’âti umûmen cümle hayrâtı
(2) Bekâ bahşide Kevser şarâbından kemâlâtı
Hasan ile Hüseyin aşkına cârî oldu bu çeşme
Gelüb nûş eyleyenlere vire Mevlâ makâmâtı
(3) Sezâ altun kalemle yaz bu çeşme târîhin Vehbî
Salâ hep ehl-i atşâna içeler âb-ı hayâtı
Sene 1279
5 Rebi’ü’l-âhir”
Paşa Çeşmesi, hâlen tatlı su çeşmesi olarak kullanılmaktadır.
Paşa Çeşmesi
