Karatay ilçesine bağlı Sedirler Mahallesiʼnde ve aynı isimli cadde üzerinde yer alan yapı, mihrap duvarına dikey yönde uzanan üç sahınlı harim, harimin kuzeyindeki son cemaat yeri, son cemaat yerinin kuzeybatı köşesindeki tek şerefeli ahşap minareden oluşmaktadır. Caminin kuzeybatısında cadde üzerinde bir çeşme ve kuzeydoğusuna bitişik bir müştemilat bulunmaktadır.
Subasman seviyesine kadar kâgir, beden duvarları ise kerpiç malzemeden yığma olarak inşa edilen yapının, ikisi doğu ve batı duvarlara bitişik toplam altı ahşap direkle, beş bölüm hâlinde düzenlenmiş son cemaat yerinin üzeri, ahşap kirişlemeli çatı ile örtülüdür. Yarım daire formlu dört basamaklı taş merdivenle ulaşılan son cemaat yeri, doğu ve batıda duvarla sınırlandırılmıştır. Batı duvarında yer alan pencere açıklığından da minareye ulaşılmaktadır. Ahşap minarenin kübik kaidesi üzerinde yükselen silindirik gövdesi dikey olarak yivlenmiştir.
Son cemaat yerinden üzerinde Latin harfleri ile yazılmış bir kitabe bulunan yarım daire kemerli açıklıktan geçilerek harime girilmektedir. Mihrap duvarına dikey yönde uzanan dikdörtgen planlı harim, her birinde üçer ahşap direğin yer aldığı iki direk sırasıyla üç sahına ayrılmıştır. Orta sahın, yan sahınlara göre daha geniş olarak yapılmıştır. Üst örtüyü taşıyan ahşap direkler, birbirlerine ve beden duvarlarına bağdadi olarak yapılmış yarım daire kemerlerle bağlanmıştır. Kemerlerin arasında kalan bölümler alttan çakmalı tavan olarak yapılmış ve çıtakari olarak yapılmış geometrik kompozisyonlarla kaplanmıştır. Hem orta sahında hem de yan sahınlarda daire formlu tavan göbeklerine yer verilmiştir. Merkezden çıkan ışınlardan oluşan göbeklerden orta sahındaki diğerlerine göre daha büyük boyutlu olarak yapılmış ve ışınların arası çok kollu yıldız motifleri ile zenginleştirilmiştir.
Harim kuzey ve güney cephelerde altta ikişer, üstte üçer; doğu ve batı yönlerde ise altta ve üstte üçer pencere ile aydınlatılmaktadır. Düşey dikdörtgen biçimli pencereler içten dışa doğru hafif şevli olarak yapılmışlardır.
Düşey dikdörtgen biçimli ahşap mihrap, güney beden duvarının ortasında yer almaktadır. Ters “U” şeklinde düzenlenen mihrabın, basık kemerle sonlanan nişi sadedir. Mihrap nişini çevreleyen kuşaklarda, taç ve kavsarada bitkisel motifler ile çok kollu yıldızlara yer verilmiştir.
Harimin güneybatı köşesinde yer alan minber, birkaç küçük onarım geçirmesine rağmen iyi durumdadır. Minberin dik üçgen şeklindeki aynalık bölümü çıtakari olarak yapılmış geometrik motiflerle süslenmiştir. Aynalığın merkezinde çarkıfelek şeklinde biçimlendirilmiş kabara yer almaktadır. Minberin süpürgelik bölümü yan yana sıralanmış beş adet kaş kemer açıklığa sahiptir. Silme kuşakları ile geçilen korkuluklar, delik işi tekniğinde geometrik motiflerle süslenmiştir. Minber giriş açıklığının alınlığında şemse motifi içerisinde Besmele yazılıdır.
Girişin solundaki ahşap merdivenle ulaşılan mahfil katı, harimin kuzey cephesini bütünüyle kaplamaktadır. Ahşap direklerle taşınan ve harime açılan cephesi kafesle sınırlandırılan mahfilin, mihrap yönünde elips formlu bir çıkması vardır. Çıkmanın alt yüzeyi, tavan göbeklerine benzer şekilde hazırlanmış olup, merkezden dışa doğru dağılan ışınlar ve bu ışınların arasına çok kollu yıldız motifleri bu kez yarım daire şeklinde verilmiştir.
Yapının özgün süslemeleri mihrap, minber, mahfil çıkmasının alt yüzeyi ve alttan çakma olarak yapılmış tavan ile kemer yan yüzlerinde toplanmıştır. Çakma, delik işi ve çıtakari gibi farklı tekniklerle oluşturulan süslemeler, kalem işi olarak boyanmıştır. Kemer köşeliklerinde orta sahında yazılı süsleme, yan sahınlarda ise demet hâlinde verilmiş geç dönem etkili bitkisel motifler görülmektedir.
Vakıf temettüat kayıtlarına göre 25 Cemaziyelahir 1228 (25.05.1813) tarihinde Hacı Abdurrahman tarafından inşa ettirilen cami, 1870 yılında da Polatlar Mahallesi Hacı Cemil Vakfı tarafından onarılmıştır. Çaybaşı Burhan Dede, Hacı Hasan, Asmalı Hatıp Sultan, Kenan Dede Yanık ve Mecidiye camileri gibi mihrap duvarına dikey yönde uzanan harim planı üzerine inşa edilmiş tipik bir XIX. yüzyıl Konya mahalle mescidi olan Polatlar Hatıp Camii, iyi durumda olup, hâlen ibadete açıktır.
Polatlar Hatıp Camii
