HADİM

Aşağı Hadim Mahallesi, Musa Kazım Bey Caddesi, Cami Sokağı’nda yer alan yapı eğimli bir arsa üzerinde doğu-batı doğrultusunda kâgir olarak inşa edilmiştir. Cami, harim, batısındaki kapalı son cemaat yeri ve yine batıda yapıya bitişik olarak inşa edilmiş minareden müteşekkildir. Yapının üzeri oluklu sac levhalarla kaplı kırma çatı ile örtülüdür.

Cami, dıştan 24,00x17,50 m ölçülerindedir. Güney ve doğu cephelerinde birer giriş kapısı mevcuttur. Güney cephenin batı ucundaki ana giriş kapısı son cemaat yerine, doğu cephedeki basamaklarla çıkılan giriş kapısı ise üst kat mahfiline açılmaktadır. Doğu cephede harime açılan bir pencere, üst kat mahfiline açılan iki pencere, güney cephede harime açılan dört pencere, batı cephede ise son cemaat yerine açılan iki adet dikdörtgen pencere yer alır. Arsanın eğiminden dolayı kuzey cephesi sağır tutulmuş ve bu sebeple son cemaat yeri yapının batısına yerleştirilmiştir. Batı cepheye bitişik olarak yapılan tek şerefeli minare, kesme taştan yapılmış kare kaide üzerinde silindirik gövde şeklinde yükselmektedir. Üzeri konik külâhla örtülüdür.

Caminin güneybatı köşesindeki kapıyla son cemaat yerine girilmektedir. Son cemaat yerinin ahşap tavanını toplam yedi adet silindirik ahşap sütun taşımaktadır. Bu bölümün batı duvarında minarenin giriş kapısı, güneydoğusunda iki basamak şeklinde yükseltilmiş bir seki ve doğusunda harime giriş kapısı yer almaktadır. Son cemaat yerinin kuzeyindeki dikdörtgen biçimli bölüm sonradan bir duvarla bölünmüştür.

Harim, mihrap duvarına dik olarak dört sıra hâlinde yerleştirilen yirmi silindirik ahşap sütunla beş sahına ayrılmıştır. Örtüsü ahşap kirişlemeli düz tavandır. Harimin güneydoğu köşesinde bir basamak şeklinde yükseltilmiş ve etrafı ahşap korkuluklarla çevrilmiş mahfil bulunmaktadır. Harimin kuzeyinde ise iki katlı mahfil uygulaması görülür. Alt katta bu cepheyi doğu-batı doğrultusunda tamamen kaplayan, tek basamakla yükseltilmiş bir seki yer almaktadır. Bu sekinin hemen solundan başlayan ahşap merdivenlerle üst kat mahfiline çıkılmaktadır. Harimi “U” biçiminde dolanan üst kat mahfili, kuzey yönde beden duvarlarına taşıtılırken, doğu, batı ve güneyde profilli yastıkları olan on iki ahşap sütunla desteklenmektedir. Mahfilin batıya yakın kenarında kare biçimli bir çıkması bulunmaktadır. Mahfile içerideki merdivenlerin dışında, kadınların kullanması için dışarıdan doğu cephe duvarına bitişik olarak yapılan merdivenlerle de çıkılabilmektedir.

İçten ve dıştan sıvanan yapının dış kısmında hiçbir süsleme görülmezken, iç kısımda kalem işi süslemeler mevcuttur. Kalem işi süslemeler de daha çok, geç dönem motifleri olan açmış güller, bahar dalları ve stilize lale motifleri görülmektedir. Süslemeler üst kat mahfilini taşıyan konsol ve kirişler ile mahfil çıkmasının altında yer almaktadır. Kirişler ve çıkmanın altındaki konsollar kırmızı ve yeşil renklerle boyanmıştır. Kirişlerde halı ve kilim motifleri yer almaktadır. Mahfil çıkmasının altında çiçek ve yaprak motifleri ile dairevi motifler işlenmiştir. Buradaki konsolların araları ise stilize lale motifleri ile süslenmiştir. Çıkmanın korkuluk bölümünde selviler ve dalda açmış çiçek motifleri görülmektedir. Bu panonun tam üstünde on üç adet kaş kemerli küçük niş açılmıştır. Korkuluğun üst kısmı Bursa kemeri şeklinde tamamlanmıştır. Korkuluğun iki yanındaki ahşap direkler tavana kadar uzanmaktadır. Çıkmanın iki yanındaki kirişlerde süslemeler devam etmektedir.

Mihrap, güney cephenin tam ortasında, hafif öne doğru taşkın olarak yapılmış, dikdörtgen bir niş şeklindedir. Ahşaptan yapılan ve kahverengi yağlı boyayla boyanan mihrabın üzerinde, yarım daire kemerli kavsarası bulunmaktadır. Taç kısmı iki yanda büyük yarım palmetli ve ortada dilimli kemerlidir.

Minber on bir basamaklı olarak ahşaptan yapılmıştır. Kemer aynalığı üzerinde ajur tekniğinde yapılmış yıldız motifleri yer alır. İki yanındaki ahşap direkler ay motifiyle sonlanmaktadır. Minberin korkuluklarının da ajur tekniğinde yıldız motifleriyle süslendiği görülmektedir. Sade bir süslemeye sahip olan minber, kahverengi yağlı boyayla boyanmıştır.

Ahşaptan yapılan kürsünün korkuluklarında barok tarzı “S” kıvrımları yer almaktadır.

Yapının düz toprak dam olan örtüsü, 1983 yılındaki onarımda ahşap kırma çatıya, pencerelerin kemer formları basık sivri kemerli iken yarım daire kemere çevrilmiştir. Yine bu tarihte önceden açık olan son cemaat yeri kapatılmıştır.

Kitabesi bulunmayan yapının yapım tarihi kesin olarak bilinememektedir. Yapanı ve yaptıranı hakkında da bilgi yoktur. Bazı kaynaklarda ve rivayetlerde caminin XIV. asırda yapılmış bir Selçuklu eseri olduğu belirtilmektedir. Caminin son cemaat yerindeki Latin alfabesiyle yazılmış mermer kitabede de XIV. yüzyılda yapıldığı yazılıdır. Ancak bunu doğrulayacak bir belge bulunmamaktadır. Aşağı Hadim Camii plan özellikleri ve kalem işi süslemeleriyle Konya ve çevresinde XVIII ve XIX. yüzyıllarda sıkça görülen ahşap camilerin güzel bir örneğidir.