HADİM

Yalınçevre (Gerez) kasabası, Gerez Mahallesi’nde yer alan cami, eğimli bir arsa üzerinde kuzey-güney doğrultusunda kâgir olarak inşa edilmiştir. Kuzey cephede yapıdan ayrı olarak inşa edilen minare yer almaktadır.

Cami, dıştan 11,00x13,70 m ölçülerindedir. Doğu cephede, altta üç büyük ve üstte dört küçük olmak üzere toplam yedi dikdörtgen pencere yer almaktadır. Yapının eğimli bir arsa üzerinde yer almasından faydalanılarak güney cephenin alt kısmı kütüphane olarak değerlendirilmiştir. Şu anda kullanılmayan kütüphanenin çift kanatlı demir giriş kapısı, doğu cephenin güney ucuna yakın bir mesafededir. Bu cephenin kuzey ucunda ise harime girişi sağlayan çift kanatlı kapının önüne yapılmış dikdörtgen biçimli bir ayakkabılık bulunmaktadır. Ayakkabılığa yirmi basamaklı merdivenle ulaşılmaktadır. Güney cephede, mihrabın iki yanında, dikdörtgen biçimli altlı üstlü ikişerden dört pencere ve mihrabın üstünde yuvarlak bir tepe penceresi bulunmaktadır. Caminin batı cephesinde, doğu cephedekilerle aynı aks üzerinde, çift sıralı, dikdörtgen biçimli, üçerden altı pencere yer alır. Kuzey cephenin tam ortasında, mahfile girişi sağlayan tek kanatlı ahşap kapı vardır. Mahfile “L” biçimli merdivenlerle çıkılmaktadır. Bu cephede doğu köşeye yakın olarak yapıdan ayrı bir minare yapılmıştır. Minare, sekizgen kaideli, çokgen gövdeli ve iki şerefelidir. Minarenin petek kısmı konik külahla örtülmüştür. Minare, üzerindeki kitabeden anlaşıldığına göre, 1991 yılında Mustafa Hakan isimli Denizlili bir usta tarafından yapılmıştır.

Harime doğu cephenin kuzey köşesine yakın olan çift kanatlı ahşap kapıyla girilmektedir. Harimin üzeri, mihraba dik istikamette yerleştirilen ve harimi üç sahına bölen, iki sıra halinde üçerden altı adet ahşap sütunun taşıdığı ahşap kirişlemeli tavanla örtülüdür. Tavanı taşıyan sütunların üzerindeki yastıklar profillidir. Tavan sade bırakılırken, sütun yastıklarında zikzak şeklinde basit süslemeler görülmektedir.

Mahfil, harimin kuzeyinde hafif “U” şeklinde yapılmıştır. Kuzey, doğu ve batı yönlerde duvarlara oturan mahfil, güneyde tavanı da taşıyan daire biçimli iki ahşap sütunla taşınmaktadır. Tam ortasında kare biçimli bir çıkma yer almaktadır. Mahfile giriş dışarıdan, kuzey cephenin ortasındaki tek kanatlı ahşap kapıdan sağlanmaktadır. Mahfilin korkulukları süslemesiz ince ahşap direklerden yapılmıştır. Bu direkler alttan, üstten ve ortadan boğumlanmıştır. Korkulukların hemen altında basit bir süsleme kuşağı yer almaktadır. Bu kısımda yeşil renkli boyayla kartuşlar yapılmış, kartuşların arasına yeşil ve kırmızıdan çiçekler oturtulmuştur. Kırmızı çiçekler kabartma şeklindedir. Mahfilin tam altında kuzeybatı köşede sonradan, ahşap malzemeyle, bir müezzin odası yapılmıştır.

Mihrap, güney cephenin tam ortasında yer almaktadır. Mermerden yapılan mihrap, öne doğru taşırılmıştır. Süslemesiz olan mihrapta kırmızı, açık ve koyu gri renkli mermer kullanılmıştır. Yarım daire biçimli niş, üçgen bir kavsara ile örtülmüştür.

Minber, güneybatı köşededir. Köşk kısmına sekiz basamaklı merdivenle ulaşılmaktadır. Köşk basık piramidal bir külahla örtülmüştür. Ahşaptan yapılan minberin aynalıkları ve korkulukları süslenmiştir. Korkuluklar baklava dilimi şeklinde, ahşap kafes tekniğinde yapılmıştır. Ayna kısmının ortasında on iki kollu yıldız, köşelerde gülçeler, etrafındaki çıtaların içinde ise bitkisel ve geometrik motifler işlenmiştir. Motifler oyma-kabartma tekniğindedir. Köşkte yer alan yarım daire kemerler ajur tekniğinde süslenmiştir. Minber, yeşil ve bordo renkli yağlı boyayla boyanmıştır.

Güneydoğuda yer alan vaaz kürsüsü konsol biçiminde ahşaptan yapılmıştır. Yeşile boyanan kürsünün korkulukları, barok tarzı “S” kıvrımlı ahşap parçaların birbirine çakılmasıyla oluşturulmuş ve bordoya boyanmıştır.

Çeşitli onarımlar geçiren caminin üst örtüsü düz toprak dam iken oluklu sac levhalarla kaplı ahşap kırma çatıya çevrilmiştir. Giriş cephesine camekânlı ayakkabılık ve kuzey cepheye 1991’de minare eklenmiştir. Mahfile çıkmak için kuzey cepheden giriş kapısı ve önüne merdiven ilave edilmiştir. Mihrap değiştirilip mermerden yapılmış; yapı içten ve dıştan sıvanmıştır. 2003 yılında tescil edilen yapı oldukça bakımlı olup, hâlen ibadete açıktır.

Yapının inşa kitabesi bulunmadığından kesin yapım yılı bilinememektedir. Ancak beratında 1865 yılında yapıldığı yazılıdır. Doğu cephede bulunan mermerden yapılmış onarım kitabesinde ise caminin ilk olarak 1467 yılında yapıldığı, 1887 yılında yeniden inşa edildiği belirtilmektedir. Berat ve kitabedeki ikinci yapım tarihi birbirine uymamaktadır. Her ikisini de doğrulayacak kesin bir kayıt bulunmamakla birlikte plan özelliklerinden yola çıkarak caminin XIX. yüzyılın ikinci yarısında yapıldığı kabul edilebilir.