Karatay ilçesi, Sarı Yakup Mahallesi, Han Sokağı’nda yer alan yamuk planlı mezarlık, 8.000 m2lik küçük bir alan üzerindedir. Mezarlık sınırları içerisinde 1283/1866 tarihli Sarı Yakup Camii yer almaktadır. Mezarlığın tek girişi güneyde Han Sokağı üzerindedir. Hem camiye hem mezarlığa bu kapıdan girilmektedir. Mezarlığın çevre duvarı kesme Sille taşı örgülü olup, üzerine demir parmaklıklar yapılmıştır. İçerisinde düzenli bir yol sistemi yoktur. Caminin doğusunda su kuyusu ve havuz bulunmaktadır. Bekçi kulübesi bulunmayan mezarlığa defin yapılmamaktadır. Mezarlık, geçmişte daha geniş iken, çevre düzenlemesi sebebiyle büyük bölümü ortadan kaldırılmıştır.
Tarihî mezar taşlarında mermer, Sille ve Gödene taşları kullanılmıştır. Mezar şahidelerinde form olarak üçgen alınlık, yarım daire ve sivri kemer ile değişik tepelikler görülür. Ayrıca az sayıda da olsa erkek mezar taşlarında sarıklı ve kavuklu başlıklar mevcuttur. Bir mezar taşı da sanduka şeklindedir. Mezar kitabeleri sülüs ve talik yazıyla kabartma tekniğinde yazılmıştır. Üzerinde yazı bulunmayan kabaca şekillendirilmiş, büyük boyutlu mezar taşları da bulunmaktadır. Ayrıca kırılmış, toprağa gömülmüş, dış etkenler sebebiyle yüzeyi bozulmuş ve bu sebeple okunamayan çok sayıda mezar taşı mevcuttur. Mezarların bir kısmının yalnız baş taşı, bir kısmının ise hem baş hem ayak taşı vardır. Baş ve ayak taşları doğrudan toprağa dikilebildiği gibi bir kaide üzerine yerleştirilmiş örnekler de görülmektedir. Bir kısım mezar taşı da çerçeveli mezar tipindedir. Mezar taşları süsleme açısından oldukça sadedir. Bazı taşlarda şua motifleri ve stilize serviler dikkati çeker.
Günümüzde mezarlık defne kapalı olduğu için çok az sayıda Cumhuriyet Dönemi mezar taşıyla karşılaşılmaktadır. Bu dönem mezar taşlarında malzeme olarak Sille taşı ve beton-mozaik kullanılmıştır. Form olarak üçgen alınlık ve güneş kursu görülür. Yazılar kazıma tekniğinde olup, süsleme yoktur.
Selçuk Es, Sarı Yakup Mezarlığı’nda ismi bilinmeyen üç peygamberin metfun olduğunu belirtir. Mevcut mezar taşları içerisinde ise en eski tarihli olanı 1015/1606 tarihli sanduka şeklindeki bir mezar taşıdır. Mezarlıktan, 1928 ve 1939 yıllarında iki mezar taşı Konya Müzesi’ne taşınmıştır. Bunlardan ilki İmam Şahabüddin Abdülkadir adlı bir zata aittir (E. Nu. 975). Beş satırlık kitabesi olan mezar taşı beyaz mermerden yapılmıştır. İkincisi ise Gödene taşından sanduka biçimli ve Alâeddin Ali b. Ebu Tahir adlı bir zata ait 643/1245-46 tarihli mezar taşıdır (E. Nu. 1058).
Mezarlığa adını veren Sarı Yakup’un kabri ise caminin bitişiğindedir. Mezkûr mezar, günümüzde Türkiye Anıtlar Derneği tarafından yeniden yaptırılmıştır.
Mezarlık Selçuklu, Beylikler, Osmanlı Dönemleri ile Cumhuriyetin ilk yıllarında kullanılmıştır.
Sarı Yakup Mezarlığı'ndan bir görünüm
