Halk gazetesi, 12 Haziran 1923’ten itibaren günlük ve dört sayfa olarak yayımlanmaya başlamış kısa ömürlü bir siyasi gazetedir. Gazetenin ismini Süreyya Sami (Berkem)’nin teklifiyle Mustafa Kemal koymuştur. Üç bin lira tutarındaki sermayesi de Mustafa Kemal tarafından verilen gazetenin sahibi ve başyazarı Süreyya Sami, yazı işleri müdürü Müftüzade Tevfik’tir. Halk Matbaasında basılan gazetenin idarehanesi Konya Maarif Evleri’ndedir ve satış fiyatı beş kuruştur. Başlangıçta dört sayfa olan sayfa sayısı otuz sekizinci sayıdan itibaren ikiye düşürülmüştür. Diğer Konya gazetelerine göre daha fazla fotoğraf ve resim kullanmış; bunların klişeleri Sedat Simavi’den sağlanmıştır.
Sayfalarında siyasi haberlerden başka tercümeler, yazı dizileri, gezi ve inceleme yazılarına yer veren gazetede Berkem dışında ağırlıklı olarak Konyalı öğretmenler yazmıştır. Öğrencilerin şiir ve yazıları “Mektepliler Sütunu”nda yer almıştır. Server Rıfat (İskit), Müftüzade Tevfik, Mithat Şakir (Altan), Hasan Rüştü (Okumuşgil), Feridun Nafiz (Uzluk), Mümtaz Bahri (Koru) ve Abdülhalim Çelebi gazetede imzaları yer alan kişilerdir. Berkem, siyasi yazılarını “Samizâde Süreyya” imzasıyla yazmıştır.
Elli iki günlük kısa bir ömre sahip gazetenin yayınları iki dönemde incelenebilir: Birinci dönemde gazete, iç siyasetle yakından ilgilenmiş bir parti yayın organı konumundadır. Haber ve yorumlarında Halk Fırkası’na açıktan destek vermiş, muhalifleri ise eleştirmiştir. Gazetenin kısa süren ikinci döneminde Berkem, Konya adayları konusunda parti yönetimi ile ters düşmüştür. Bu dönemde gazete iç politikaya ilgisiz kalırken, dış politikaya yönelmiştir.
Gazete, ilk sayılarından itibaren çıkış amacına uygun olarak Halk Fırkası propagandasına yoğunlaşmıştır. Dönemin resmî yayın organı Hâkimiyet-i Millîye gibi, Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ve Halk Fırkası tabirlerini birlikte kullanan gazete, Müdafaa-i Hukuk’un adaylarını desteklerken, muhalif adaylara karşı tavır almıştır. Müdafaa-i Hukuk Grubu’nun aday listelerini yayımlayarak, milletvekili adaylarını tanıtmış; açıkça halkı bu adaylara oy vermeye çağırmıştır.
Mustafa Kemal tarafından 8 Nisan 1923’te yayımlanan ve Halk Fırkası’nın kuruluşuna temel oluşturan program, “Umdelerimiz” başlığıyla ve her bir köşesinde ay-yıldız bulunan işlemeli bir çerçeve içinde değişik sayılarda verilmiştir. Gazete, seçim sonuçlarını duyururken Müdafaa-i Hukuk’un kazandığı ilgili seçim çevresini tebrik ederken, sonuçları, “Halk Fırkası’nın İlk Zaferi.”, “Halk Fırkası’nın Zaferi” “Her Yerde Halk Fırkası Kazanıyor”, gibi haber başlıklarıyla duyurmuştur (Halk, 12, 14, 27 Haziran 1923).
Berkem’in hayatında bir dönüm noktası teşkil ettiğini yazdığı “Faziletin Manâsı”, adlı makalesi, milletvekili adayları ve taraftarları tarafından Mustafa Kemal’e bir telgrafla iletilmiştir. Telgrafta makaleden bölümler de verilerek, bu görüşlerin parti disiplinine aykırı ve yüksek parti idaresine ders vermek gibi büyük bir küstahlık olduğu öne sürülmüştür. Bu gelişmeler sonrasında gazeteciliği bırakma kararı alan Berkem, Ankara’ya gitmiş; Mustafa Kemal’le görüşerek affını istemiş ve sonrasında Mustafa Kemal’in onayıyla dışişlerine girip konsolos olarak gazeteciliği bırakmıştır.
3 Ağustos 1923’te yayımlanan kırk ikinci sayısıyla yayım hayatından çekilen Halk’ın matbaa malzeme ve makineleri Ankara’ya, sonradan adı Ulus olan Hâkimiyet-i Millîye Matbaasına taşınmıştır. Afif Evren anılarında, Halk gazetesi makinelerinin bedeli karşılığında Babalık Matbaasına devredildiğini, Babalık* idaresinin gönderdiği paranın da Atatürk’ün Osmanlı Bankası’ndaki hesabına yatırıldığını, bu satışı teyit eden Dâhiliye Vekili Recep Peker imzalı bir belgenin ellerinde bulunduğunu yazmıştır.
Halk gazetesi
