Meram ilçesi, Hatıp Mahallesi, Tavsiye Sokağı’nda yer alan yamuk planlı mezarlık, 34.200 m2lik büyük bir alanı kaplar. Engebeli bir arazi üzerinde kurulan mezarlığın doğusunda iki, batısında bir olmak üzere toplam üç giriş kapısı bulunmaktadır. İhata duvarı kalıp beton duvar olarak yenilenmiştir. Mezarlık içerisinde muhtelif yerlerde çeşmeler yer alır. Mezarlık düzenli yollarla adalara bölünmüş ve ağaçlandırılmıştır. Zemini yabani otlarla kaplıdır. Doğu girişindeki kapılardan birinin yanında bekçi kulübesi bulunan mezarlığın bakımı ve korunması bekçi tarafından sağlanmaktadır. Günümüzde defin işlemi devam etmektedir.
Tarihî mezar taşları Sille ve Gödene taşından yapılmıştır. Mezar taşlarında kemer formu olarak yarım daire ve sivri kemer ile değişik tepelikler görülmektedir. Bazı mezarların hem baş hem ayak taşı, bazılarının ise yalnız baş taşı mevcuttur. Bunlar genellikle doğrudan toprağa yerleştirilmiştir. Bazı mezarların etrafı moloz taşlarla çevrilmiştir. Mezar taşı kitabeleri kabartma tekniğinde sülüs ve talik hatla yazılmıştır. Ayrıca mezarlıkta üzerinde herhangi bir yazı ve süsleme bulunmayan, kabaca şekillendirilmiş mezar taşları ile devşirme malzemeden yapılmış mezar taşları da mevcuttur. Dış etkenler sebebiyle yüzeyi bozulan ve yazılı bölümü toprağa gömülen mezar taşlarının okunması hemen hemen mümkün olmamaktadır. Mezar taşlarında süsleme görülmemektedir.
Cumhuriyet Dönemi mezar taşlarında ise mermer, Sille taşı ve beton malzeme kullanılmıştır. Mezarlıkta yalnızca baş taşının bulunduğu çerçeveli mezar tipi tercih edilmiştir. Ayak taşlarının yeri ya boş bırakılmış ya da buraya kuşların su içmeleri için suluk yapılmıştır. Mezar taşlarının bir kısmı birkaç kademeli kaide üzerindedir. Pek çok mezar taşı ise baş taşının doğrudan toprağa dikilmesi ve etrafının moloz taşlarla çevrilmesinden oluşmaktadır. Baş taşlarında daha çok güneş kursu biçimli tepelik, üçgen alınlık, dilimli ve sivri kemer görülmektedir. Yazılar kazıma tekniğindedir. Sille taşından yapılan mezar taşlarının bir kısmında kitabelik bölümü mermere yazılmış ve Sille taşının içine monte edilmiştir. Bazı bölümlerde aile mezarlıkları oluşturulmuştur. Bu dönem mezar taşlarında süsleme olarak ayak taşlarında stilize servi motifleri, mermerden yapılan mezar taşlarının baş taşlarında ise kırmızıya boyanmış lale motifi görülmektedir.
Mezarlıkta yapılan incelemeler sırasında görülebilen en erken tarihli mezar taşı 1282/1865-66 yılına aittir. Tarih kısmı toprak altında kalan ve yüzeydeki bozulma sebebiyle okunamayan mezar taşlarının mezarlığın tarihini biraz daha geriye götürmesi muhtemeldir. Şu hâliyle mezarlık XIX. yüzyıldan bu yana kullanımdadır.
Hatıp Mezarlığı
