HÜYÜK

Konya’nın yeni ilçelerinden biri olan Hüyük, Konya il merkezinin 90 km batısında yer almaktadır. İlçe; idari olarak Konya iline bağlı olmakla birlikte, coğrafi konum itibariyle Akdeniz Bölgesi’nin Antalya Bölümü’nde ve Göller Yöresi’nde yer almaktadır. İlçe 441 km² yüzölçümüne (TÜİK verilerinde 441 km², Konya Valiliği kayıtlarında 448 km²) sahiptir.

Hüyük’ün doğusunda ve güneyinde Beyşehir ilçesi, batısında Isparta’nın Şarkîkaraağaç ilçesi ile Beyşehir Gölü, kuzeyinde Doğanhisar ve kuzeydoğusunda Ilgın ilçeleri yer almaktadır.

I. COĞRAFYASI

A. Fiziki Coğrafya

Yer şekilleri

Topografya olarak ilçenin güney ve güneybatı kesimlerinde sade bir yapı görülürken, kuzeye ve doğuya doğru engebeli, yüksek ve dağlık bir arazi görülmektedir. Beyşehir Gölü ile sınırı olan ilçede yükselti göl kenarında 1122 m iken, ilçe merkezinde 1150 metredir. Yükselti kuzeye ve batıya doğru artarak 2200 metreye ulaşmaktadır. İlçenin kuzeyinde Orta Anadolu Bölgesi ile Akdeniz Bölgesi’ni ayıran Sultan Dağları yer almaktadır. Sultan Dağları bünyesinde yer alan ve ortalama yüksekliği 1400 ila 2200 m arasındaki bu dağların başlıcaları: Kafa Dağı (2113 m), Oluk Dağı (1828 m), Yıldız Dağları (1583 m) ve Akdağ (1430 m)’dır. Şarkîkaraağaç’la sınır çizen Göztepe Dağı, Kıyakdede Dağı’nın yanı sıra, Kızıltepe (1641 m), Çal Tepe (1476 m), Yamanların Tepesi (1877 m), Çavuş Tepe (1633 m) diğer önemli yükseltileridir.

Türkiye’nin üçüncü büyük gölü olan Beyşehir Gölü kenarındaki ilçe, jeolojik özellikleri ve iklim bakımından gölden etkilenmiştir. Göl oluşumunda etkili olan tektonik ve karstik süreçler ilçeyi de etkilemiş Pliosen sonlarında Beyşehir çanağının çökmesi sonucu göl meydana gelmiştir. İlçe arazisinin genelde karstik bir yapıda olması özellikle Pleistosen Döneminde erimeyi hızlandırarak göl alanının genişlemesine sebep olmuştur. İlçe ikinci derece deprem kuşağında bulunmaktadır. İlçede lokal faylar görülmekte olup, bu faylara bağlı sıcak su kaynakları oluşmuştur. Bunlardan en önemlisi Çavuş belediyesi sınırları içindeki Çavuş Hamamı’dır.

Çavuş (Çavuşköy) Hamamı: Hüyük ilçe merkezine üç km uzaklıktaki Çavuş beldesi sınırları içerisinde bulunmaktadır. Paleozoyik yaşlı mermerler ve siştler rezervuar kayaçtır. Günümüzde aktif olarak kullanılmayan bu hamam, kaynağını kuzeydoğu-güneybatı yönlü uzanan faylardan almaktadır. Kireçtaşları ve alüvyon sınırında iki önemli sıcak su kaynağı bulunmakta olup bu kaynakların su sıcaklıkları 25°C-26°C, debileri ise 1 ile 2,5 lt/sn arasında değişmektedir. Kaynak suları mineralce çok zengin olmayan sıcak sular (akroterm) sınıfındadır.

İklim

İlçenin iklimi, Akdeniz ile Orta Anadolu iklimi arasında bir geçiş iklimi özelliği göstermektedir. Yıllık ortalama sıcaklık 10,4°C, yıllık yağış miktarı ise 494,6 mm’dir. Yazları sıcak ve kurak geçen, kış aylarında kar yağışı ve don olayı görülen, en çok yağışı ilkbahar mevsiminde alan bir iklime sahiptir. İlçenin güney kesimlerinde yer alan gölün ılıtıcı etkileri yükseklere doğru yerini daha sert iklim koşullarına bırakmaktadır.

Hidrografya

Kuzey ve doğusundaki dağlık kesim sayesinde ilçe akarsular bakımından oldukça zengindir. Bu dağlık arazinin yağmur ve kar sularını Beyşehir Gölü’ne ulaştıran pek çok küçük dere bulunmaktadır. Bu derelerden en önemlileri: Yenice, Eflatun Pınarı, Ozan, Pınarbaşı, İlmen ve Boğazoluk dereleridir. Sularını Beyşehir Gölü’ne boşaltan bu dereler, yaz aylarında tamamen kurumaktadır.

Toprak

İlçede görülen belli başlı toprak türleri kırmızı renkli Akdeniz toprakları, kireçli orman toprakları ve killi topraklardır.

Bitki örtüsü

Bitki örtüsü alçak alanlarda ve ilçenin orta kesimlerinde bozkır formasyonları şeklinde görülürken, yükseklere doğru ve dağlık kesimlerde ormandır.

B. Beşerî ve Ekonomik Coğrafya

Nüfus

1288 H (1871 M) tarihli Konya Vilayet Salnamesi’ne göre Konya vilayeti, Beyşehri kazası, Nefs-i Kıreli nahiyesine bağlı Hüyük karyesinin (köyünün) nüfusu 416 kişi, hane sayısı 133 olarak verilmiştir. Hüyük; 1943 yılında bucak, 1955 yılında belediye olmuştur. 1965 yılında Beyşehir ilçesine bağlı bir bucak merkezi durumunda olup, merkez nüfusu 2.314, bucak toplam nüfusu 22.130 kişidir. 1987 yılında ilçe statüsüne kavuşan Hüyük’ün 1990 yılı nüfus sayımına göre nüfusu 34.203, 2000 yılında da 52.110 kişidir. 2010 yılında ise ilçe merkezinde 3.430, belde ve köylerde 15.645, toplamda ise 19.075 kişi ikamet etmektedir. Bu nüfusun 9.300’ü erkek (%49), 9.775’i kadındır (%51). İlçe nüfusunun %18’i ilçe merkezinde, %82’si ise bucak ve köylerde yaşamaktadır. 2000 yılında kilometrekareye 118 kişi düşerken, son yıllarda verilen aşırı göç sonucu 2010 yılında nüfus yoğunluğu 43 kişiye kadar düşmüştür.

2015 yılı TÜİK verilerine göre Hüyük ilçesinin nüfusu 15.899’dur. Bu nüfusun 7.714’ünü erkekler, 8.185’ini ise kadınlar oluşturmaktadır. İlçenin 2017 yılı nüfusu ise 15.556’dır.

Yerleşme

1997 Köy Envanterine göre Hüyük ilçesinin yirmi köyü bulunmaktadır. Bu köylerden onu yamaçta, dokuzu ovada, üçü dağda, ikisi orman içinde, ikisi yol kenarında, biri orman kenarında, biri göl kenarında, biri de vadide yer almaktadır. Bu köylerden dördünün yaylası olup, üç köy yaylaya çıkmaktadır. Bu köylerden yedisinin tabii ve tarihî değeri bulunmaktadır.

1997’de ilçenin hane sayısı 5.513’tür. Konut yapımında en çok kerpiç malzeme (2.938 adet), yüksek ve dağlık kesimlerde ise taş malzeme (1.475 adet) kullanılmaktadır.

2011 yılında ise ilçeye bağlı on belde ve dokuz köy bulunmaktadır. En çok nüfusa sahip belde Kıreli (2.170 kişi), köy ise Suludere (754 kişi)’dir. Nüfusun en az olduğu yerleşim merkezi ise 134 kişi ile Yenice köyüdür (Büyükşehir Yasası gereği 2014 yılında beldeler ve köyler mahalleye dönüştürülmüştür).