Ticari mal borsası, diğer adıyla ürün borsası hammadde, tarım ürünleri ya da gıda malzemeleri gibi geri ödenebilir malların işlem gördüğü borsadır. 1866 yılında çıkarılan bir kararname ile İstanbul’da ilk resmî borsa “Dersaadet Tahvilat Borsası” adıyla açılmıştır. XVI ve XVII. yüzyılda faaliyet gösteren lonca örgütleri de borsa özelliği taşımalarına rağmen resmî bir nitelikleri yoktur. Türkiye’de ilk ticaret borsası 1886’da “Umumi Borsalar Nizamnamesi”nin yayımlanmasından sonra 1891’de İzmir’de “Ticaret ve Sanayi Borsası” adıyla kurulmuştur.
Konya’da ilk ticaret borsası “Umumi Borsalar Nizamnamesi”ne istinaden 1909 yılında Konya Ticaret Odası tarafından “Konya Ticaret, Sanayi ve Zahire Borsası” adıyla kurulmuştur. Bu girişim I. Dünya Savaşı’na katılmamız dolayısıyla ömürsüz olmuş ve 1914’te kapanmıştır. Savaş sebebiyle kapanan borsa on yıl sonra 24 Ekim1924 tarihinde 1041 sayılı kararname ile yeniden faaliyete geçmiştir. Konya Ticaret Borsası Cumhuriyet Döneminde Anadolu’da kurulan ilk ticaret borsalarından biridir. Konya Ticaret Borsasının ilk encümeni Gevrakizade Mustafa (başkan), Mısırlızade Hacı Haydar, Termiyecizade Mehmet, Küpeli Hacı Mehmet, Aşcızade Mustafa Çavuş, Kalaycızade Ahmet Çavuş ve Yüzbaşı Hamit beylerden oluşmuştur. İlk olarak Eski Buğday Pazarı’nda faaliyet gösteren borsa yirmi yedi yıl aradan sonra 1950-1961 yılları arasında yeni bir hizmet binası inşa ettirmiştir. 1961 yılında faaliyete geçen yeni bina günümüzde Kızılay Hastanesinin bulunduğu arsa üzerine kurulmuştur. Konya Ticaret Borsası 1977 yılına kadar Eski Buğday Pazarı’ndaki bu binada faaliyetine devam etmiş bu tarihten sonra Karatay Sanayi’ndeki Yeni Buğday Pazarı içerisindeki binaya taşınmıştır.
Konya ekonomisi özellikle 1980’li yıllarda ciddi bir gelişme ve büyüme kaydetmiştir. Bu büyümenin ve üreticilerdeki borsa anlayışının değişmesi neticesinde daha büyük bir buğday pazarı yapılmasına karar verilmiştir. Yeni bir buğday pazarı ve borsa hizmet binası inşa etmek amacıyla 1985 yılında Konya Ticaret Borsasının önderliğinde Ankara yolu üzerinde 274.000 m2lik arazi satın alınmıştır. Toprak Mahsulleri Ofisi ve un değirmenleri bu bölgede yer aldığı için özellikle bu bölge tercih edilmiştir. Söz konusu arazide, mevzi imar planı ve parselasyon uygulaması sonucunda Ticaret Borsası ve Büyük Buğday Pazarı Sitesi planlanmıştır. Büyük Buğday Pazarı Sitesi ve ticaret borsa binasının inşaatına 1989 yılında başlanmış; inşaat 1997 yılında tamamlanmış ve bu tarihten sonra ticaret borsası ve buğday pazarı burada hizmet vermeye başlamıştır. Burada borsa hizmet binasının yanı sıra yün-yapağı-tiftik ticareti için bir satış binası, yumurta satışı için bir salon da inşa edilmiştir. Ayrıca bir de kesim hayvanları ticareti için bilgisayar terminalleri ve en gelişmiş telekomünikasyon donanımı olan yeni bir bina inşa edilmiştir. Konya Ticaret Borsasının Sarayönü, Çumra, Kadınhanı, Beyşehir, Kulu ve Yunak olmak üzere altı ilçede şubesi bulunmaktadır. Ticari potansiyeli gereği borsacılık hizmetlerine gerek duyulan ilçelerde de şube açılması yönünde incelemeler ve çalışmalar devam etmektedir.
Konya Ticaret Borsası, 5174 sayılı kanunda belirtilen görevleri gereği gibi yerine getirmede, açık arttırma usulü ile salon satışı yapılmasında, kantar, laboratuar, satış salonu hizmetlerinde eksiği olmayan ve modern borsacılığın gerektirdiği bütün hizmetleri yerine getirebilecek bir donanıma sahiptir. Ayrıca Konya Ticaret Borsası bünyesinde 50 m² alana sahip üç ve 64 m² alana sahip bir kantar binası ile bir tır kantarı, 300 m² kapalı, 200 m² açık, 10.000 ton kapasiteli beş adet yatay silo bulunmaktadır. Yeni Buğday Pazarı içerisinde üyelere ait toplam 284 adet depo olup, bu depolar 300.000 ton kapalı, 100.000 ton açık toplam 400.000 ton depolama kapasitesine sahiptir.
Borsada spot alım-satımlar kompleksin ana katında yürütülmekte, burada 150 tüccar işlem yapabilmektedir. Aynı şekilde üreticilerin de seansı izleyebileceği fakat tüccarla karşı karşıya gelmeyecek şekilde ayrı bir yerde oturabileceği bir salon da bu katta yer almaktadır. Satış salonunda biri tahıl, biri de kimyon ve baklagiller olmak üzere iki tezgâh işletilmektedir. Alım-satım bir tepsideki numunenin, laboratuar analiz sonuçları bilgilerinin de yer aldığı fişle beraber gözden geçirilmesiyle yapılmaktadır. Numuneyi gösteren kişi son fiyat oluşana kadar dolaşmaktadır. Bir saat içinde 130-150 arasında değişen numune fiyatlandırılabilmektedir. Hasat dönemi içerisinde borsa satış salonunda açık arttırma usulü ile bir gün içinde 4.000-7.000 ton arasında ürünün alım-satımı gerçekleştirilebilmektedir. Oluşan fiyatlar borsanın web sayfasından ilan edilmektedir. Ayrıca borsa panolarında, gazetelere, önemli alım-satım merkezlerine ve üyelere faks yolu ile duyuru yapılmaktadır. Kantar, laboratuar, fiyat ilanı gibi hizmetler ve borsaya gelen ürünün kabulünden tescil işleminin son noktasına kadar bütün işlemler dijital ortamda yapılmaktadır. Konya Ticaret Borsası yapılan yeni yatırımlar sonucunda spot borsacılığın da altyapısını tamamlamış ve vadeli işlemler borsacılığına hazır bir duruma gelmiştir.
Konya Ticaret Borsası Yönetim Kurulu hâlen Hüseyin Çevik başkanlığında Mehmet Büyükalim (bşk. yrd.), Bahri Karapınar (bşk. yrd.), Kazım Küçüköğen (sayman), Mustafa Topçu , Mustafa Akdoğan ve Servet Kayısı'dan oluşmaktadır.
Konya Ticaret Borsası
