LADİK HALISI

Mahallî bir dokuma.

Erken dönem Ladik halı seccadeleri malzeme, desen ve teknik açılardan günümüzde üretilen dokumalardan oldukça farklıdır. Günümüzde Ladik’te üretilen bütün halılar Ladik halısı ismiyle tanınmasına rağmen, İran halıcılığının etkisi (düğüm tekniği ve desen karakteriyle) dikkati çekmektedir. Müteşebbislerin özel siparişleri dikkate alarak, İran tekniği ve desenleri doğrultusunda halı dokumaları sonucu, günümüzde Ladik seccadelerinin teknik ve desen özelliklerine hiç benzemeyen ürünler çoğalmıştır.

Ladik halı seccadelerinin tarihi hakkında çok fazla bilgi olmamasına rağmen, İstanbul’da Vakıflar Genel Müdürlüğü Halı Müzesi ile Konya’da Mevlâna ve Etnografya müzelerinde sergilenen XVII-XVIII. yüzyıllara ait seccadelerden anlaşıldığı üzere Ladik’te dokumacılığın yaklaşık 400 yıllık geçmişi vardır.

Ladik’te daha önceleri sadece sarma tezgahlarda halı dokunurken günümüzde germe tezgahlarda dokuma yapılmaktadır. Her iki tip tezgâhın, ahşap ve metalden imal edilmiş olanları vardır. Eski seccadelerinde çözgü, atkı ve ilme ipliği olarak yün malzeme kullanılmasına rağmen, yakın dönemde atkı ve çözgüde bükümlü pamuk ipliği kullanılmaya başlamıştır. Eski Ladik halılarında Türk düğümü kullanılmıştır. Günümüzde ise genellikle İran düğümü ile dokuma yapılmakla beraber, Türk düğümü de kullanılmaktadır.

Eski Ladik halılarında tabii boyalarla renklendirilmiş iplikler kullanılıyordu. Bugün ise kimyasal boyalarla boyanmış iplikler tercih edilmektedir. Ladik seccadelerinde en çok kiremit kırmızısı, sarı, bakır, mavi, yeşil ve beyaz kullanılmıştır.

Bitkisel motif olarak, lale, karanfil, çiçek tomurcukları ve yapraklar; geometrik motif olarak ise, üçgenler, baklava dilimleri, çengeller, sekizgenler ve yıldızlar kullanılmıştır. Ayrıca ibrik, tarak, kandil, şamdan gibi nesneli motiflerin yanı sıra stilize kuşlar, koçboynuzu gibi figürlü motifler de görülür.

Ladik halılara tek mihraplı olduğu gibi, iki ya da üç mihraplı olarak da dokunmuştur. Mihraplı seccadelerin zemin köşeleri bazen düz, bazen de çiçek kompozisyonlarıyla donatılmıştır. Bütün halılardaki mihrap nişleri kademeli ve kancalıdır. Mihrap üstü zemininde ise lale, haşhaş gibi bir daldan çıkan yaprak ve çiçeklerin yan yana sıralanması ile oluşturulan kompozisyonlar uygulanmıştır. Mihrap nişlerinin birleştiği yerde genellikle birbirine bakan hilal şeklinde iki koçboynuzu motifi yer alır. Ladik seccadelerinin en önemli motiflerinden olan laleler genellikle aşağı doğru sarkık durumdadır.

Bir Ladik seccadesi

AHMET AYTAÇ

BİBLİYOGRAFYA

  • Aytaç, 1999, 74; a. mlf., 2001; Haack, 1975, 40.
  • Aytaç, 1999, 74; a. mlf., 2001; Haack, 1975, 40.