Şeyh Sadreddin Mahallesi, Selçuklu’dan günümüze intikal eden tarihî mahallelerdendir. Adını, Şeyh Sadreddin Konevi’den almıştır. O dönemde dış surun Yapılı ve Çeşme kapılarının batısında yer alan mahalle, günümüzde Meram ilçesi sınırları içerisinde; doğuda Amberreis, kuzeyde Kâzım Karabekir, batıda Alay (Demiryolu), güneyde Ferit Paşa (İstasyon) caddeleri ile çevrilidir. Amberreis Camii ve Türbesi, mahallenin güneydoğusunda yer alır. Türbe yol genişletilirken yıkılmıştır. Sadreddin Konevi Türbesi’nin karşısındaki tapu kayıtlarında türbe yeri olarak geçen küçük kabristan, Kadı Hürremşah Türbesi’nin yeridir. Yanında da Kadı Hürremşah Darülhadisi bulunmaktadır. Türbe yıkılmış darülhadis de günümüze gelememiştir. Hürremşah Zaviyesi de Amberreis Camii’nin kuzeybatısında imiş. Günümüzde zaviyenin yerinin bir kısmı mezkûr caminin bahçesinde kalmış; diğer kısmının üzerinde ise çok katlı meskenler yükselmiştir.
Yavuz Sultan Selim dönemi yazımında (924/1518) Konya mahalleleri arasında sayılmıştır. Kanuni dönemine ait tarihsiz bir il yazıcı defterine göre mahalle 38 hane, 64 neferden ibarettir. III. Murat döneminde (992/1584) mükellef sayısı 71’dir. 1847-48 yılı Temettüat Defteri’nde ise üç sınıfta vergilendirilen mahallenin, mükellef sayısı 11’dir (Hane ve nüfus sayısındaki bu düşüş dikkat çekicidir).
Cumhuriyet Dönemine gelindiğinde, 1930’lu yıllarda, mahallenin mesken ve nüfus sayısında da fazla bir gelişme yoktur. Sadreddin Konevi Külliyesi’nin karşısındaki Sadreddin Konevi Sokağı’nda (eski adıyla Çeşme Sokağı) sağlı sollu sekiz-on, Anıt’ın kuzeybatı tarafında da birkaç ev bulunmaktadır. Bu evlerden birisi Müftü Abdullah Ulubay’ın kayınpederi, Konya eşrafından Abaoğlu Mustafa Efendi’ye aittir.
Osmanlı Dönemindeki adı Yapılıkapı Caddesi olan Amberreis Caddesi’nden Turgutoğlu Sokağı’na girişte sağdaki 398. ada, 1 numaralı parselde kayıtlı bahçe 12.744 m2’dir. Bu bahçe mübadeleden sonra hazineye intikal etmiş daha sonra da Hotamışlılar tarafından satın alınmıştır. Hâlen burası karayolları lojmanı ve bahçesidir. Bu bahçenin hemen batı bitişiğinde Turgutoğlu Türbesi, onun takiben de Sadreddin Konevi Külliyesi yer almaktadır. Turgutoğlu Türbesi ve Konevi Külliyesi çevresiyle Hava Hastanesinin bulunduğu alan tamamen kabristandır. 398. ada ve 7 numaralı parselde yer alan kabristan, 19.165 m2lik bir alanı kapsar. Kabristan, aralarını ayıran yolların haricinde Garipler Kabristanı’na kadar devam etmektedir. Sadreddin Konevi Külliyesi’nin batı tarafı ise tamamen bağ ve bahçeliktir. Bundan sonrası da Alay Caddesi’ne kadar askerî alandır. Vaktiyle burada 13. Alay bulunduğundan, mahallenin batı kesimindeki cadde Alay Caddesi olarak adlandırılmıştır (Hâlen bu alanın bir bölümünde Astsubay Orduevi yer almaktadır).
Turgutoğlu Sokağı’nın devamında, yolun kenarında, Al Aliler Sultan’ın kabri ve vakfı bulunmaktadır. Günümüzde eski Konyalılar burayı Ali Aliler veya Üç Aliler olarak anmaktadır. Sokağın sol girişinde, köşede İmam Begavi’nin türbesi bulunmaktadır. Türbenin çevresindeki iki büyük parsel Vakıflara ait iken sonradan Konya belediye başkanlarından Muhsin Faik Dündar’a geçmiş; bilahare buraya apartmanlar inşa edilmiştir.
Mahallenin batısında, İstasyonun doğusunda Konya’nın tarihî otellerinden Augustus Oteli yer almaktadır. 1895 yılında inşa edilen otel, günümüzde Meram Belediyesi tarafından restore edilerek butik otel olarak işletmeye açılmıştır.
Türbe, 1940’lı yıllarda tamamen yıkıldıktan sonra İmam Begavi’nin kemikleri, Konya Müftüsü Abdullah Ulubay, mahalle sakini İbrahim Demirtaş ve mahallenin bazı ileri gelenleri tarafından buradan alınarak Sadreddin Konevi’nin ayakucunda açılan kabre konulmuş ve üzerine de bugünkü kabir taşı dikilmiştir.
Eskiden Çeşme, günümüzde ise Sadreddin Konevi Sokağı’nın köşesinden önce, bir küçük kabristan daha vardır. Vaktiyle burası 150 metrekarelik bir alanken, çevresindeki tecavüzler ve yola terkle küçülerek günümüzdeki hâlini almıştır. Kayıtlarda burası türbe yeri olarak geçmektedir. Yakın bir geçmişte Meram Belediyesi tarafından burada Abdullah Bosnevi’ye bir makam taşı dikilmiştir.
Eskiden bölgedeki bütün bağ ve bahçelerle bahçeli evler Meram Çayı’ndan ayrılan ırmaktan sulanmakta idi. Konevi Sokağı’nda birisi kuzeyde, diğeri de güneyde olmak üzere iki çeşme vardı. Vaktiyle kuzeydekinden Çayırbağı, güneydekinden de Mukbil suyu akardı. Sokak gerek Osmanlı gerekse Cumhuriyetin ilk yıllarında Çeşme Sokağı olarak anılmıştır.
Çeşme Sokağı’nın sağ tarafında, hâlen mahalle sakinlerinden Kâzım Dumancı’nın amcaları İsmail ve Ali efendilerin, onları müteakiben de Dumancı’nın babası Recep Çavuş’un, Soğancıların ve Akdoğanlar’ın evleri sıralanmaktadır. Karşı sırada ise Konya senatörü Muzaffer Demirtaş’ın babası İbrahim Demirtaş ve akrabalarının evleri bulunmaktadır.
Konevi Sokağı’nın batısında İstasyon’a kadar olan geniş bir alan Çamlı Bahçe olarak bilinmekte ve Vali İzzet Bey zamanında burada cirit oyunları oynandığı rivayet edilmektedir.
Bölgede, imar gelişmeleri sebebiyle tarihî doku tamamen değişmiş; 1980’li yılların sonlarına doğru mahallenin batı tarafından Millet Caddesi geçirilmiş, Osmanlı’nın son, Cumhuriyet’in ilk yıllarında mahallede iki olan sokak sayısı da on yediye çıkmıştır. Bu dönemde mahalledeki yoğun yapılaşma sonucu nüfus oldukça artmıştır. 2009 yılı mahalle düzenlemelerinde adı korunan mahallenin, 2013 yılı nüfusu 5.438’dir.
Şeyh Sadreddin Mahallesi'nin uydudan görünümü
