TAŞKENT

İdari olarak Konya iline bağlı olan Taşkent ilçesi, Akdeniz Bölgesi’nin Antalya Bölümü’nde yer alır. Orta Torosların kuzey kesiminde, Taşeli Platosu’nun yüksek ve dağlık bir yöresinde bulunan Taşkent, Konya il merkezinin 145 km güneyindedir.

İlçenin, kuzeyinde Hadim, güneyinde Karaman’ın Sarıveliler ve Başyayla ilçeleri, batısında Antalya’nın Gündoğmuş ve Alanya ilçeleri, doğusunda Karaman merkez ilçesi bulunmaktadır. Taşkent Konya’nın en güneyindeki ilçe olması sebebiyle hem Antalya hem de Karaman ili ile komşudur. İlçenin yüzölçümü 427,6 km²dir. İlçenin deniz seviyesinden ortalama yüksekliği 1.620 metredir.

Eski bir yerleşim yeri olan Taşkent’in önceki adı Pirloganda/Pirlerkondu iken, 1930 yılında ismi Taşkent olarak değiştirilmiş ve 1987 yılında ilçe olmuştur.

I. COĞRAFYASI

A. Fiziki Coğrafya

Yer Şekilleri

İlçe, Orta Toroslar bünyesinde yer aldığından genel olarak dağlık ve engebeli bir topografyaya sahiptir. Bölge Alp-Himalaya orojenik hareketlerine bağlı oluşan Toros Dağları bünyesinde kıvrımlı-kırıklı-naplı sıradağlar üzerindedir. Saha genellikle tektonik hatlara, kısmen de litolojiye bağlı olarak çoğunlukla KB-GD uzanımlı yükselimler ve bu yükselimlere kısman paralel kısmen de açılı olarak gelişmiş vadilerle oldukça engebeli bir morfoloji arz eder.

Taşkent’in de bulunduğu bölge Geç Paleozoik-Erken Senozoik arasında oluştuğundan büyük çoğunluğunu tabakalı kayalar, az oranda da ofiolitli melanjlardan yapılı kaya birimleri yüzeyler. Alpin hareketleri sonucunda gelişen kıvrım ve kırıklara bağlı oluşan boyunlar ve yükselimler de antiklinal doruklar hâlindedir. İlçedeki formasyonların çoğu karbonatlı/kireçli kayalardan oluştuğundan yörede yaygın biçimde karst topografyasının şekillerine rastlanır. Kırık tektoniği de karstlaşmayı artırıcı bir etki yapmış, özellikle Permiyen, Trias, Jura ve Kretase yaşlı kireçtaşları içinde lapya, dolin ve uvalalara sıkça rastlanır. Ayrıca yöre mağaralar bakımından da zengindir. Kızılerik Mağarası yöredeki en önemli mağaralardandır.

İlçenin jeomorfolojik özellikleri dağlık saha, plato sahaları ve vadiler şeklinde düşünülebilir. Arazi Göksu ve kolları tarafından parçalanmış ve derin vadiler oluşmuştur. Konya ilçeleri içerisinde en yüksek ortalamaya sahip ilçelerinden biri olan Taşkent’te yükselti 1.500 metrenin üzerindedir. İlçe, Türkiye’de deprem riskinin en az olduğu Taşeli Platosu’nda yer almaktadır.

İklim

Taşkent’in iklim özellikleri, ilçedeki ve Hadim’deki meteoroloji istasyonlarının ölçümlerine göre belirlenmiştir. İlçe her ne kadar Akdeniz Bölgesi’nde yer almakla birlikte iklim, Akdeniz ile karasal iklim arasında geçiş özellikleri gösterir. Taşkent’te kışlar soğuk ve karlı, yazları ise ılık ve kurak geçer. Bu iklim özelliklerinin oluşmasında Taşkent’in dağlık bir topografyaya sahip olması etkendir. Taşkent ilçesinin yıllık sıcaklık ortalaması 9,7 ºC, en soğuk ay olan ocak ayında -1,1 ºC, en sıcak ay olan temmuz ayında ise 20,9 ºC’dir. Yıllık sıcaklık farkı 22 ºC’yi bulmaktadır.

Taşkent’in iklim verileri, yer şekilleri ve yükselti farklılığından dolayı diğer iç kesimlere göre farklıdır. İlçe özellikle karasal iklimin hâkim olduğu yörelere oranla daha fazla yağış almaktadır. Alçak kesimlerde yağmur, yüksek kesimlerde ise kar yağışları etkilidir. İlçe sınırları içinden geçen Göksu Nehri Vadisi bir mikroklima alanı özelliğinde olup ilçenin diğer yerlerine kıyasla daha ılıman özellikler göstermektedir. Bu durumun oluşmasında güneyden gelen sıcak hava kütlelerinin Göksu Vadisi boyunca ilerleyerek Aladağ Boğazı’na kadar sokulması etkili olmuştur.

İlçenin yıllık ortalama yağış miktarı 637,8 mm’dir. En yağışlı mevsim kış olup, yıllık yağışın yarısı bu mevsimde görülür. En kurak mevsim ise yazdır. En yağışlı ay aralık (114,6 mm) iken, en az yağışın düştüğü ay ağustostur (6,5 mm).

Hidrografya

İlçedeki hidrolojik birimler akarsular, yeraltı suları ve baraj/göletlerdir. Göksu Nehri ve kolları en önemli hidrolojik birimlerdir. Ilıcapınar Deresi, Çetmi Deresi, Boğazderesi Çayı, Çamdibi Çayı, Kayapınar Deresi en önemli akarsulardır. Göksu Nehri üzerindeki Avşar Barajı ise sulama amacıyla yapılmış bir barajdır. Ayrıca Göksu Nehri Boğazdere kolu üzerinde Güneyyaka Regülatörü ve HES bulunmaktadır. İlçe yeraltı kaynak suları bakımından da zengindir. Yörede arazinin de karstik olması sebebiyle pek çok karstik kaynak görülmektedir.

Bitki Örtüsü

İlçede topografyanın çok farklı olması bitki örtüsünün de farklı olmasına sebep olmuştur. İlçe genelinde hem Akdeniz bitki örtüsü maki, hem karasal iklim bitki örtüsü step hem de orman formasyonlarına rastlanır. İlçe Akdeniz Bölgesi içinde yer aldığından maki formasyonları sadece Göksu Vadisi içerisinde görülmektedir. Bu alanda yabani zeytin, kermes meşesi, melengiç, yer yer de antepfıstığı görülmektedir. İlçenin yüksek kesimlerinde ise orman örtüsü hâkimdir. İlçe genelinde 16.650 hektar orman alanı bulunmaktadır. Ormanları oluşturan ağaç çeşitleri çam, ladin, katran ve meşe olarak sayılabilir.

Toprak

Taşkent’in iklim ve topografik özellikleri toprak türlerini de etkilemiştir. İlçede görülen belli başlı toprak grupları kırmızı-kahverengi Akdeniz toprakları, kahverengi orman toprakları ile taşınmış olan kolüvyal ve alüvyon topraklarıdır. Toprak kalitesi olarak 6. sınıf topraklardır. Kolüvyal topraklar dik yamaçların eteklerinde ve vadi tabanlarında görülür. Ayrıca yüksek ve dağlık bölgelerde ise çıplak kayalık sahalar görülür. İlçe genelinde en önemli sorunlardan biri de bitki örtüsü tahribine bağlı olarak toprak erozyonudur.

B. Beşerî Coğrafya

Yerleşme

Taşkent ilçe merkezinin yörenin en eski yerleşim yeri olduğu tarihi belgelerle de belirtilmiştir. Çoğunluğu Avşarlardan oluşan Türkmenlerin, Taşkent’e yerleşme tarihleri 1225-1250 yılları arasında rastlamaktadır. Taşkent yakınında yer alan Avşar, Balcılar, Bolay ve Çetmi kasabalarının, göçebe olarak buraya gelen Türkmenler tarafından kurulduğu ve bunların daha sonra yerleşik hayata geçtikleri bilinmektedir.

Taşkent nahiyesi 4 Temmuz 1987 tarih ve 19507 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 3392 Sayılı Kanun gereğince Hadim’den ayrılarak ilçe olmuş, 11 Ağustos 1988 tarihinde de fiilî olarak faaliyete geçmiştir.

İlçede dört kasaba, üç köy olmak üzere ilçe merkezi ile birlikte sekiz yerleşim yeri bulunmaktadır. Kasabalar; Afşar, Balcılar, Bolay ve Çetmi; köyler ise Kecimen, Kongul ve Sazak’tır. İlçe merkezinde ve kasabalarda toplam on dört mahalle bulunmaktadır. Bunlar: Taşkent merkezde Bektaş, Hıra, Şıhlar ve Ilıcapınar mahalleleri; Afşar beldesinde Savcılar, Tepecik ve Yukarı mahalleleri; Balcılar beldesinde Aşağı, Orta ve Veliler mahalleleri; Bolay beldesinde Yeni ve Taşbaşı mahalleleri; Çetmi beldesinde Çömeşpınar ve Yeni mahallelerdir (2014 yılında Büyükşehir Yasası gereği Taşkent’e bağlı belde ve köyler mahalleye dönüşmüştür).

Nüfus

Taşkent’in, ilçe olduktan sonraki ilk nüfus sayımının yapıldığı 1990 yılında toplam nüfusu 29.750 olup, ilçe merkezi 8.767 kişidir. 2000 yılında ilçe merkezi 10.779 kişi, toplam ilçe nüfusu ise 46.396 kişiye yükselmiştir. Oysa adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre sayımın yapıldığı 2007 yılında toplam nüfus 8.497, merkez nüfus ise 1.300 kişiye düşmüştür. Nüfusun bu kadar düşmüş olmasının sebebi daha önceki sayımların çok sağlıklı yapılmaması ve göç olayıyla alakalıdır. 2010 yılında 7.753 kişi (merkez 1.622 kişi), 2012 yılı TÜİK verilerine göre Taşkent ilçesi nüfusunun 6.967 kişi olduğu görülmektedir. İlçe merkezinde 1.661, kasaba ve köylerde ise 5.306 kişi yaşamaktadır. Bu verilere göre ilçe nüfusunun %76’sı kırsal alanda yaşarken, %24 gibi küçük bir oranı ilçe merkezinde yaşamaktadır. Taşkent ilçe merkezinde erkek nüfus (841), kadın nüfusa (820) oranla daha fazla iken, kasaba ile köylerde ve ilçe genelinde kadın nüfus daha fazladır (erkek 3.412, kadın 3.555). Bu veriler de ilçe genelinde yoğun bir göç olayının olduğunu göstermektedir.

Nüfusun en fazla olduğu yerleşim yeri Balcılar beldesi olup, 2.149 kişilik nüfusu ile ilçe merkezinden daha fazla nüfus barındırmaktadır. Nüfusun en az olduğu yerleşim yeri ise 44 kişi ile Sazak köyüdür.

Taşkent ilçe nüfusunun yaklaşık %60’ı aktif nüfus olarak nitelendirilebilecek 15-64 yaş grubu içerisinde yer almaktadır. Bu oran, Konya ve Türkiye ortalamasının altındadır. Ancak 65 yaş üstü yaşlı nüfusun Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’ne göre daha fazladır. Yine bu veriler de ilçedeki genç nüfusun göç ettiğini göstermektedir.

2015 yılı TÜİK verilerine göre ise Taşkent ilçesinin nüfusu 6.420’dir. Bu nüfusun 3.162’sini erkekler, 3.258’ini de kadınlar oluşturmaktadır. İlçenin 2017 yılı nüfusu ise 6036’dır.