YALIHÜYÜK

Büyük Cami

Yalıhüyük ilçe merkezinde yer alan camide, muntazam yonu taş duvarlarda yer yer yakındaki antik Eski Saray şehrinden getirilen devşirme malzemeler kullanılmıştır. Caminin kısa ve uzun kenarlarında alttan ikişer büyük, üstten ikişer küçük pencere bulunur. Kuzeybatı köşe içeri çekilerek buraya minare yerleştirilmiştir. Harimin ortasındaki bağdadi kubbe, kırma çatının altına alınmıştır.

Derinlemesine yönelen harim, ahşap iki sıra sütunla üç sahına ayrılmıştır. Orta sahnın tam ortasında bağdadi kubbe bulunur. Taş mihrap, yarım daire bir nişe sahiptir, mukarnaslı bir kavrasası vardır. Geometrik motiflerle süslemeli iki geniş bordüre sahiptir. Alınlıkta mihrap ayeti bulunur. En üstte dört dendan yer alır. Onarım için kaldırıldığından minber hakkında bilgi mevcut değildir.

Yakın geçmişte yapılan restorasyonda, öncelikle çatıyı taşıyan ayaklar, tavan ve belirli bir yüksekliğe kadar da yan duvarlar tahta kaplanmıştır.

Harimde kuzeyde var olan ve doğudaki kapıdan girilen mahfil genişletilerek beton ayaklara oturtulmuştur. Bu mahfile batıdan minarenin yanında açılan kapı ile bağlantı sağlanmıştır. Minare ile batı dış duvarı çıkıntısı arasına bir ezan hücresi, minarenin kaidesinin kuzey yüzüne de bir çeşme yerleştirilmiştir. Çeşme bugün kapanmış, sadece “Mâşâallah 1296 (1890)” yazan kitabesi okunabilmektedir.

Ayrıca cepheye çelik konstrüksiyonlu bir ayakkabılık ve rüzgârlık yerleştirilerek caminin cephe görünümü engellenmiştir.

Caminin orijinal süslemeleri bilinememektedir. Cephedeki kapı dikdörtgen formlu olarak ikinci kata yükseltilmiş ve bir taç kapı görünümü verilmiş, köşelere rozetler yerleştirilmiştir.

Kitabesi şöyledir:

“Mâşâallah

Yâ müfettiha’l-ebvâb

İftah lenâ hayre’l-bâb

Amele Ahmed ve Mustafâ sene 1282”

Hacı Kadir Efendi Evi

Yalıhüyük ilçe merkezinde, Fevzi Çakmak Caddesi, 19 numara adresindeki ev, kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen bir alana oturmaktadır. İki katlı evin dış duvarları sık ahşap hatıllı moloz taş duvarla, iç bölmeler kerpiç yığma olarak inşa edilmiştir. Zamanında düz toprak damlı olan ev son onarımlarla dışarıdan sıvanmış, sofanın önüne bir balkon eklenmiş ve dam üzerine kırma bir çatı oturtulmuştur.

Evin zemin katına batı cephesinin ortasından girilmektedir. Zemin katın kuzey bölümü ahır, güney bölümü ambar ve samanlık olarak kullanılmaktadır. Esas zemin katta ortada bir taşlık birkaç basamakla bir sahanlığa çıkmaktadır. Bu sahanlığın kuzeyinde ve güneyinde birer kış odası bulunmaktadır. Doğudaki oda günümüzde mutfak olarak kullanılmaktadır.

Evin esas yaşama alanı birinci kata tek kollu bir merdivenle çıkılmaktadır. Bu katta güney-kuzey doğrultusunda uzanan yaklaşık 2,5 m genişliğinde bir sofanın etrafına doğu ve batıdan odalar yerleştirilmiştir. Sofa batıda odalar arasına uzanmakta, doğuda ise merdiven ve merdiven sofasına bağlanarak haçvari bir plan göstermektedir. Sofanın batıya uzanan bölümü esas oturulan sofa köşküne sahiptir. Sofa köşkü dört sütunlu bağdadi at nalı kenarlı olarak belirtilmiştir. Ayrıca sofanın kollarının kesiştiği orta kısımda bağdadi Bursa kemerlerine yer verilmiştir.

Haçvari planlı sofanın doğusunda iki, batısında dört odaya yer verilmiştir. Oda büyüklükleri farklıdır. Odaların sekileri kaldırılmıştır. Bazılarının içinde ocak izleri bulunmaktadır. Hepsinde yer alan çiçeklik ve yüklükler sağlam olarak günümüze gelmiştir. Kapı kanadının açıldığı yönde önce kapaklı bir dolap, dikey yerleştirilmiş ve yatay olarak dörde, dikey olarak ikiye bölünmüş çiçeklik/aynalık ve iki kapaklı gusülhaneli yüklükler yer almaktadır. Bazı çiçeklikler alınlıklı olup alınlıklarına ajur tekniğinde ay-yıldız motifleri işlenmiştir.

Sofanın kuzeyinde birkaç basamakla çıkılan ayrı bir bölüm hâlinde “ayazlık”, buradan da dama çıkılan bir oda vardır. Batı köşeye bir helâ ve banyo yerleştirilmiştir.

Evin yaşama katına özgün bir tasarımla altı oda yerleştirilmiş ve bu odaların iç donatılarına, tavan süslemelerine özen gösterilmiştir. Odaların çiçeklikleri ajur tekniğinde geometrik-balıksırtı motifli bordürlere sahiptir. Tavan göbekleri her odada farklıdır.

Bozkır Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin kurucularından Hacı Kadir Efendi’ye ait olan evin inşa tarihi bilinmemektedir. Ancak ahşap işçiliği ve planından yola çıkarak yapıyı XX. yüzyıl başlarına tarihlendirmek mümkündür.