Bozkır ilçesine 17 km uzaklıkta bulunan Hisarlık nahiyesinde olup, nahiyenin doğu tarafındaki eski mezarlığın içindedir. Yapının inşa tarihi 1865 yılları olarak bilinir.
Cami dıştan 8,80x11,40 metre ölçülerindedir. Batı cephesi boyunca uzanan bir son cemaat mahalli ile bunun kuzeybatı köşesi yakınında minaresi yer almaktadır. Son cemaat yeri ile harimin üstü kurşun kaplı sivri bir çatı ile örtülüdür. Her iki bölüme birer kapı ile geçilmektedir. Son yıllarda yapılan onarımlarda bazı özelliklerini kaybetmiştir.
Son cemaat mahalli, güney ve kuzeyden cami beden duvarlarının uzantısı ile sınırlanmış, bunun önünde kemerlerle birbirine bağlanan ahşap sütunlarla bir revak oluşturulmuştur. Güney-kuzey istikametine atılan kare kesitli dört adet ahşap sütunun araları yukarı doğru kavis yapacak şekilde üst üste konulan ahşap levhalarla yalancı kemerler biçimine getirilmiştir.
Kapının üstünde mahallin mahfili yer alır. Kuzey ve doğudan duvarlara bitişen mahfili tali sütunların desteklediği birer ucu duvara gömülü ana kirişler taşırlar. Mahfilin tavanı alttan, şaşırtmalı olarak yerleştirilen ve konsantrik kareler oluşturan ahşap levhalarla kaplanmıştır. Ayrıca mahfil altında kuzey duvarına minareye geçişi sağlayan bir kapı açılmıştır.
Son cemaat mahallinin güney duvarı ortasına yarım silindirik olarak oyulan ahşap mihrabın içi beyaz harç ile sıvanarak üstüne mavi renkli bitkisel motifler resmedilmiştir. Mihrap cephesi dışarıya 8 cm çıkıntı yapan farklı genişlikteki süsleme şeritleri ile çerçevelenerek tepeye genişçe süslü bir taç yerleştirilmiştir. Yüzeyi oyma-kabartma rozetlerle doldurulan taç’ın iki yan ucu stilize ejder başını hatırlatır şekilde kıvrılarak nihayetlenmekledir.
Gerek mihrabın bulunduğu güney gerekse mahfilin bitiştiği kuzey cephe 15 cm genişlikteki paralel şeritlerle kemerli ve dikdörtgen panolara ayrılmış, içlerine geometrik ve bitkisel motifler resmedilmiştir. Geometrik olanlar iç içe dilimlenmiş dairevi rozetler, bitkisel olanlar ise, bazen serbest, bazen vazo veya ibrik içinden çıkan natüralist çiçeklerden müteşekkildir. Renk olarak mavi, kırmızı ve kahverengi kullanılmıştır.
Son cemaat yerinin konsollara oturan tavanı alttan tahta levhalarla kaplanmış, yüzeyi 15 cm aralıklarla çakılan çıtalarla kare taksimatlara ayrılmıştır. Bu taksimatlar arasına -mahfil çıkıntısının hizasında- altı kollu yıldız formlu büyükçe bir ahşap göbek monte edilmiştir. Burada yan yana sıralanan çiviler değişik bir tezyinat meydana getirmektedirler.
Son cemaat yerinin kuzey duvarının batı köşesine inşa edilen minaresi tek şerefeli ve güdüktür. Güneye bakan kenarında 0,55 metre genişliğinde yuvarlak kemerli kapı açıklığı bulunmakladır. Üstte kısa bir boyun ve profilli bilezikle gövdeye geçilmektedir. Silindirik kesitli gövdenin yüzeylerine küçük aydınlık pencereleri açılmıştır. Mukarnas dolgulu şerefenin korkuluğu büyük kesme taş levhalarla kaplı olup, çokgen gövdeli petek de çok kısa tutulmuştur.
Batı duvarının kuzey ucunda harime geçişi sağlayan dikdörtgen bir kapı açılmıştır. Çok tablalı kapı kanadında şaşırtmalı olarak enine-boyuna yerleştirilen levhaların yüzeyi, geometrik ve bitkisel motiflerle oyma-kabartmalı olarak tezyin edilmiştir.
Cepheye açılan ikisi altta, ikisi üstte olmak üzere toplam dört pencere ile içerisi aydınlatılmaktadır. Geçme tekniğiyle yapılan üst pencere kafeslerinde zengin bir işçilik göze çarpmaktadır. Bu cephenin yüzeyine geometrik ve bitkisel motiflerle, nesnel konular resmedilmiştir. Geometrik olanlar daha çok dairevi ve dilimli rozetlerle, çarkıfelekler, bitkisel olanlarda, yan yana sıralanmış servilerle natüralist bitki ve çiçekler veya bir gövdeden iki tarafa sallanan hurmaya benzer meyveler görülmektedir. Nesnel süslemelerde ise; dört köşesinde üçer şerefeli bir minaresi ve tepesinde alemi bulunan kubbeli bir camii ile, üstünde yükselen güneş, farklı büyüklükteki tüfek ve tabancalar, barutluk, örgülü kulplu çantalar, kabzası süslü büyükçe bir eğri kılıç dikkati çekmektedir. Ayrıca harime açılan kapının hemen yanında yer alan yelkenli gemi ile, iki ucunda demir atmak için zincirle bağlı çatallı çıpa aleti, gemiden çıkan dumanı ve tepede dalgalanan bayrağına kadar resmedilişi enteresan bir kompozisyon ortaya koymaktadır. Panonun sağ üst köşesine “1282” rakamı, hemen altına epeyce silinmiş olan iki sıra yazı yazılmıştır. Yazıda Bağdatlı İsmail Efendi ismi okunmaktadır. Buna dayanılarak caminin 1282/1865 yılında Bağdatlı İsmail Efendi tarafından yapıldığı yöre halkı tarafından ileri sürülmektedir. Ancak bu yazı ve rakamların batı cephedeki süslemelerin arasına yerleştirilmesi yapının tarihinden ziyade iç ve dış süslemelere ait olabileceğini akla getirmektedir.
Caminin güney, doğu ve kuzey cephesine altlı üstlü pencereler açılmıştır. Üstteki pencerelerin zengin süslemeli ahşap geçmeli kafesleri birbirinden farklı düzenlenmiştir.
Cami, ortada serbest olarak yükselen kare planlı dört sütun ile bunlar arasına ve bunlardan doğu-batı duvarlarına atılan kemerlerle enine üç sahna ayrılmıştır. Harimin duvarları beyaz kireç badanası ile sıvanmış, yüzeyi dıştaki mahfil ve batı duvarı gibi değişik motiflerle süslenmiştir. Rozetler içinde geometrik süslemeler ve çarkıfeleklerin yanı sıra cami, Kâbe resmi ile yazı da tezyinatlar arasındadır. Bitkiler bazen serbest, bazen vazo içinden çıkan çiçekler, bazen kıvrık dallar, bazen tek ve çift sıralanan serviler şeklindedir. Batı duvarındaki cami tek kubbeli ve dört şerefelidir. Etrafı dilimli kubbe içine alınmıştır. Kâbe, kıble duvarının doğu köşesine resmedilmiştir. Aynı cephenin üst seviyesinde “Ya Allah”, “Ya Muhammed” ve “Ebubekir” ile batı cephedeki “Ali”, “Hasan” yazılarının her biri daireler içine alınmış, etrafları dal ve yapraklarla çevrilmiştir. Renk olarak mavi, kırmızı ve yeşil kullanılmıştır.
Mihrap güney duvarına oyulmuş yarım silindirik bir niş şeklindedir. İçi sarıya boyanmış, üstüne zincirle asılı bir kandil resmi yapılmıştır. Kandilin iki tarafından yukarıya birer dal ve yaprak kıvrılmaktadır. Zincirler mavidir. Kandilin konturu mavi, içi kırmızı, dal ve yapraklar ise yeşil ve kırmızı ile renklendirilmiştir.
Minber, mihrabın yanında yer almaktadır. 2,25 m uzunluk ve 0,60 m genişlikteki bu küçük minberde zengin bir ahşap işçiliği görülmektedir. 10 cm yükseklikteki bir kaide üstüne oturmuştur. Kapı açıklığı kemerlidir. Yarım daire formlu taç’ın üzerine üç sıra hâlinde yeşil üstüne beyaz ile “Men kale Lâilahe illallah Muhammaden Resülallah (Kim ‘Allah’tan başka ilah yoktur’ derse cennete gider)” yazılmıştır. Üstte bir alemle nihayetlenmektedir.
Yan kanatlar enine ve boyuna yerleştirilen ahşap çıtalarla dikdörtgen panolara ayrılmış, içleri yonca yaprağı biçiminde oyularak kırmızı ve yeşile boyanmıştır.
Kadınlar mahfili harimin büyük bir bölümünü işgal etmektedir. Mahfil, ortada, kuzeydeki iki destek arasını kat edip, yanlarda birer aks daha güneye kaydırılmak suretiyle “U” şeması oluşturacak tarzda doğu ve batı duvarına bitişmektedir. Mahfil arkada kuzey duvarı boyunca, önde aynı şekilde dolaşan 15 cm kalınlığındaki ana kirişlerle, bunlara dik olarak atılan tali kirişlere taşıtılmıştır. Bunlar da ortada profilli yastıklar vasıtasıyla tali sütunlara, yanlarda ise duvarlardan çıkarılmış konsollara otururlar. Konsollar yanlarda duvarlara bitişik ince sütunlarla desteklenmektedir. Gerek konsol ve yastıkların gerekse tali sütunların dış yüzlerine bitkisel motifler “eğri kesim” tekniğiyle oyma-kabartma olarak işlenmiştir. Ana kirişin üstünde sıralanan tali kirişlerin uçları profilli konsollar şeklinde yontulmuş, yan yüzleri ile araları maviye, alt yüzleri ise, münavebeli olarak kırmızı ve yeşil ile boyanmıştır.
Mahfil tavanı alttan tahta levhalarla kaplanmış, kuzey tarafı, ince ahşap levhaların altlı-üstlü birbirine geçirilmesiyle “hasır örgü” denilen tarzda düzenlenmiştir.
Caminin tavanı kare formlu dört serbest desteğe taşıtılmış, desteklerin araları da bursa kemeri ile birbirine bağlanmıştır. Tavanın etrafı dört taraftan 25 cm genişliğinde bir kuşakla çerçevelenmiş, yüzeyi çıtalarla taksimatlandırılarak ortasına bir göbek yerleştirilmiştir. Burada yeşil renkli silindirik ahşap çubuklar 20 cm aralıklarla çakılmış, meydana gelen karelerin içine birer çiçek yapılmıştır. Zemin kahverengi, çiçekler koyu yeşildir. Ortada çok kollu yıldız şeklindeki plastik göbek dıştan bir kuşakla çevrilmiştir. Bu çerçevenin yüzeyi kesişen sarı renkli kalın çizgilerle kartuşlara ayrılmış, içleri bitkisel motiflerle tezyin edilmiştir.
Hisarlık Camii, kaynağını Orta Asya’dan alıp Konya yöresinde zenginleşen ahşap camilerin Bozkır-Hadim-Taşkent çevresindeki en önemli ve zengin örneğini teşkil etmektedir. Geç Osmanlı Döneminde inşa edilen yapı, kendinden sonraki pek çok camiye de kaynak oluşturmuştur.
Asarlık Camii
