Âşıklık geleneğinin yaşatılması ve geliştirilmesi için çeşitli çalışmalar yapılagelmiştir. İmparatorluk döneminde; köy kasaba ve şehir panayırlarında, tıpkı köy odalarında veya meydanlarda yapılagelen âşık toplantıları gibi toplantılar gerçekleştirilirdi. Ünlü şair Ziya Paşa da Amasya Mutasarrıfı bulunduğu 1863 yılında, Amasya Panayırı’nda böyle bir toplantıyı düzenlemiş, kendisi de izlemiştir. 1931 yılında Sivas ilimizde kurulan Halk Şairlerini Koruma Derneği de aynı yıl, 5-8 Kasım tarihleri arasında I. Halk Şairleri Bayramı’nı düzenledi. On yedi yıl sora da Bayburt’ta, belki de bir ilçede düzenlenen ilk âşıklar bayramı yapıldı. Sivas’ta, ilkinden otuz üç yıl sonra 30 Ekim 1964’te, âşıklar bayramının ikincisi düzenlendi. Bu yıllarda teknolojinin gelişmesi ve ulaşımın kolaylaşması, âşıkları yaşadıkları ortamdan koparıp uzaklaştırmaya başlar. O dönemde farklı kültürel toplantılara imza atan Konya Turizm Derneği de yeni bir çalışma alanı olarak âşıklarla ilgili bir toplantı düzenler. Düzenlemenin başında Feyzi Halıcı vardır. O, 1960’lı yılların başından itibaren çeşitli dernek ve kurum adlarına bağlı olarak ayrı tarihlerde Konya’ya gelen Âşık Veysel Şatıroğlu, Âşık Dursun Cevlanî, Âşık Davut Sularî, Âşık İhsanî gibi, bazıları pek de meşhur olmayan âşıkların gördüğü ilgi üzerine, eski Konya geleneklerini canlandırmak ister. Birkaç yüzyıl öncesinin tatlı hatıralarının izlerini taşıyan Konya’nın geleneksel âşık kahvelerinin yerine geçmek ve çağdaş bir havayla sunulmak üzere âşıklar bayramı düzenlemeye karar verilir. 1966 yılının baharında başlayan çalışmalarla, 7-9 Ekim tarihleri arasında, üç günde dört defa uygulanan ilk bayram gerçekleştirilir. Toplantının adı, ilk yıllarda sadece Âşıklar Bayramı’dır. Türk Folklor Araştırmaları dergisinin sahibi İhsan Hınçer’in de jüride görev aldığı bu bayram, dergide üç yıl boyunca Âşıklar Bayramı olarak bir reklamın ve haberlerin konusu olmuştur. İlk jüride ayrıca; Sadi Yaver Ataman, Behçet Kemal Çağlar, Ahmet Kabaklı, Cahit Öztelli, Mehmet Önder ve Feyzi Halıcı da görev almışlardır. Bu ilk bayramın düzenleyicileri ise Cemal Erkök, Ömer Nergiz, Mustafa Koşan, Ali Rıdvan Bülbül ve Celaleddin Kişmir’den oluşuyordu.
İlk bayram iki ay öncesinden Türk Folklor Araştırmaları’nda tam sayfa haber olarak duyurulmuş ve sonuçlar her yıl Kasım veya Aralık sayılarında açıklanmıştır. İlk yıl üç dalda (Atışma, En Güzel Memleket Türküsü, En Güzel Memleket Şiiri) düzenlenen Bayram için Dernek ile temasa geçen otuz dört âşıktan on yedisi yarışmaya gelebilmiştir. Katılanların illere göre dağılımı şöyledir: Kars ve Sivas’tan dörder âşık, Kayseri’den iki âşık, Adana, Artvin, Çorum, Erzincan, Kahramanmaraş ve Kırşehir’den birer âşık.
İlk bayrama katılan âşıklar arasında Müdamî, Efkarî, Cevlanî gibi oldukça eski âşıklar da vardır ki bunların ilk ikisi ertesi yıl Âşık Veysel ile jüri üyeliği yapacaklardır.
28-30 Ekim 1967 tarihleri arasında yapılan İkinci Âşıklar Bayramı’ndan itibaren dallarda derece alanların ödülleri birer şair veya âşığın adlarıyla anılmaya başlanır. Atışma dalında Mevlâna ve Yunus Emre, türkü dalında Karaca Oğlan, Emrah ve Mihri Hatun, şiir dalında Köroğlu, Dadaloğlu ve Silleli Sururî ödülleri verilmiştir.
26-29 Ekim 1968 tarihleri arasında yapılan üçüncü bayrama dördüncü dal olarak “Muamma Dalı” eklenmiştir. Dal sayısı ilerleyen yıllarda artacaktır. Dudakdeğmez, Yılın Yedi Şiiri, vb.
Jüri üyelerinin adları ve sayıları da her bayramda değişiklik göstermiştir. Mesela 23-29 Ekim 1969 tarihleri arasında düzenlenen dördüncü bayramın jüri üyeleri sayısı ondur. Aynı durum katılan âşık sayısında da görülmektedir. İlk dört bayrama katılan âşık sayısı giderek artarak dört katına kadar yükselmiştir. 1966: 17, 1967: 26, 1968: 40, 1969: 64.
Bayrama yerel basının yanında İstanbul basını da yakın ilgi göstermiştir. Özellikle jüride yer alan Ahmet Kabaklı, Tahir Kutsi Makal, Kadircan Kaflı, vb. yazarlar köşe yazılarında da olayı geniş kitlelere ulaştırmışlardır. Mehdi Halıcı ile Mesut Doğu’nun ortak imzalı kitapları ise alanın ilk yıllarını ve âşıklarını tanıtan ilk kitaptır.
Daha sonra Türkiye Âşıklar Bayramı adını alacak olan düzenlemeler, 1987 yılından sonra dört yıl Selçuk Üniversitesi tarafından Türkiye Âşıklar Şöleni adıyla sürdürülmüştür. Bu şölenlerin tarihleri de ilk üçünde nisan, sonuncusunda ise mart aylarında gerçekleştirilmiştir. Toplantılar 1991 yılından itibaren tekrar Konya Kültür ve Turizm Vakfı’nca ele alınmıştır. Bu değişikliğin sebebi ilk düzenleyicilerin Türkiye Âşıklar Bayramı’nı eski tarihlerinde yeniden düzenlemeye başlamalarıdır. Bunun üzerine Selçuk Üniversitesi de “Şölen” yapmayı sona erdirmiştir. Bayram son birkaç yılda, Konya’da yaşayan birkaç âşığın bir odada saz çalıp şiir söylemesiyle başlayıp bitmektedir. 2008 yılında ise böyle bir etkinlikten de haberimiz olmamıştır.
Konya’da başlatılan Türkiye Âşıklar Bayramı’ndan sonra; Erzurum, Ağrı, Manisa, Kayseri, Adana, vb. illerde, adları farklı da olsa benzeri toplantılar düzenlenmiştir. Konya Büyükşehir Belediye Başkanlığının aralıklarla da olsa benzer toplantılar düzenlemesi, Konya geleneğini yeterince canlandıramamıştır. Konya, tarihî görevini tamamlamış bir Türkiye Âşıklar Bayramı’nın hatırasıyla yaşamaktadır.
