ALİ KEMALİ PAŞA

Osmanlı Dönemi Konya valisi. (1234/1819-1315/1897)

Erzurum’da doğdu. Erzurum hanedanından Şair Söylemezoğlu Mehmet Timur Fenni Efendi’nin oğludur. Erzurum, Trabzon ve İstanbul’da iyi bir tahsil gördükten sonra, Trabzon’da divan kâtibi olarak çalıştı (1833-1846). Haznedarzade Osman ve Abdullah Paşalara, bir süre sonra da Damat Halil Paşa’ya divan kâtibi oldu. Halil Rıfat Paşa’nın kaptan paşalığı ve valiliğinde Cezayir-i Bahrisefit, Aydın ve Hüdavendigâr Sadaret Mektubi Kalemlerinde çalıştı.

1851-52’de İzmir Vilayeti Ticaret Reisliğine tayin edildi. 1855’te Amedi Kalemi Hülefalığına atandı. 1857’de İstanbul Şehremini Muavinliğine geçti. 1860’da Muhacirin Komisyonu üyesi oldu. 1862 yılında beylerbeyilik rütbesine yükseldi, Midilli Sancağı Kaymakamlığına tayin oldu. Daha sonra Aydın mutasarrıfı oldu. 1863’te Sinop, 1866’da Erzincan Mutasarrıflığına nakledildi. Erzurum eyaletinin vilayete çevrilmesi üzerine Erzurum Vilayeti Merkez Sancağı Kaymakamlığına gönderildi; burada bir süre de Erzurum Valiliğine vekâlet etti. Sonra sıra ile 1867’de Beyazıt, 1870’de Van, 1872’de Edirne, 1873’te Bingazi ve Urfa, 1876’da ikinci defa Beyazıt mutasarrıflıklarında bulundu. Rusların Beyazıt’ı işgal etmeleri üzerine Erzurum İdare-i Askeriye Reisi oldu. Rumeli Beylerbeyliği payesi aldı. 1877’de Trablusgarp valisi, 1878’de Anadolu İskân-ı Muhacirin memuru, bir süre sonra yeni teşkil olunan Bingazi Valiliğine atandı. 1885’te Yanya Valiliğine nakledildi. 1886’da Manastır Valiliğine getirildi. 1888’de Musul Valiliğiyle değiştirildi. İstanbul’a dönüşte Zekiye ve Esma Sultanlara kethüda oldu. 1890’da Surre Emini oldu.

1890’da Memurin Seçim Kurulu başkanı oldu. Üç yıl bu vazifede kaldıktan sonra 1310/1893’te Konya Valiliğine tayin edildi. Beş yıla yakın Konya Valiliğinde bulundu. Konya’da hizmeti sırasında ilk tren Konya’ya geldi.

22 Rebiyülevvel 1315 (21 Ağustos 1897)’de Konya’da vefat ettiğinde, Yemen’den Trablus’a, Doğu Beyazıt’tan Konya’ya kadar yarım asırdan fazla yüksek mevkide devlet görevi yapmış Paşa’nın cenazesini kaldıracak para bulunamaz. Mevlâna Türbesi bahçesinin güney kısmına, Kışla Caddesi duvarı dibine defnedilen Ali Kemali Paşa’nın kabri sonradan yol genişletmesi sebebiyle kaldırılmıştır. Mezar taşı hâlen Mevlâna Müzesi Haziresi’nde korunmaktadır.

Ali Kemali Paşa, Galip Kemal ve Süleyman Şefik Söylemezoğlu’nun babası, Şair Pertev Paşa’nın kardeşidir. Büyükelçi Galip Kemal Söylemezoğlu babasını: “Kaymakamlık, mutasarrıflık ve valilik hizmetlerinde kemal-i tevazu ile yetmiş yıla yakın çalıştığını ve son derece gayretli, gözü pek, hak ve hakikati gözeten, merhametli, şefkatli, adaletli, Türk ananelerine bağlı, bilgili, faziletli; tarih, felsefe ve edebiyat meraklısı bir kişi” olarak tavsif eder.

BEKİR ŞAHİN

BİBLİYOGRAFYA

  • Sicill-i Osmanî, 1308, IV/864-865; Kalyoncu, 2000; Es, MKA, I/54; Aytekin, 1994, 117; Kırmızı, 2007, 72, 89, 208.