ÂLİM ÇELEBİ I

Konya Mevlevi Dergâhı postnişini. (692/1292-751/1350)

“Emir Âlim-i Ekber” ve “Şehzâde-i Muazzam Bahâ’ü’l-mille ve’d-din” diye anılır. Mevlâna’nın torunu Ulu Arif Çelebi’nin büyük oğludur. Annesi Kayser-i Tebrizî’nin kızı Devlet Hatun’dur. Amcası, Sultan Veled oğlu Vacit Çelebi’nin 7 Şubat 1342 tarihinde vefatı üzerine altıncı halife olarak Konya Mevlevi Dergâhı postnişinliğine geçti.

Hakkındaki sınırlı bilgiler, Menâkıbü’l-ârifîn ve Mecmûatü’t-tevârîhi’l-Mevleviyye’de yer almaktadır. Eflaki kendisini: “Padişahlığın devlet tacı, saf kişilerin halefi, velilerin sülâlesi, irfan denizinin incisi” olarak takdim eder; yaptığı uzun geziler yüzünden yıllarca gurbet âlemlerinde yandığını, Tanrı’ya yakınlaşmaya çalıştığı için halifeliğin anne ve baba bir kardeşi olan Emir Âdil Çelebi’ye geçtiğini söyler. Bu ifadelere göre Âlim Çelebi’ye kardeşi Âdil-i Ekber Çelebi’nin vekâlet ettiği anlaşılmaktadır.

Abid Çelebi Moğolların Tebriz’deki karargâhlarına yaptığı seyahatte, Şehzâde (Âlim Çelebi) ile orada buluştuğunu, dergâhın bazı işleri için birlikte Sâhib-i A’zam’a gittiklerini; daha sonra ayrıldıklarını ve Şehzade’nin Sinop Limanı’ndan gemiyle denizi geçip Türkistan ve Deşt seyahatine çıktığını yazar.

Mecmûatü’t-tevârîhi’l-Mevleviyye’ye göre dokuz yıl hilâfet makamında bulunduktan sonra 751/1350 senesinde, elli dokuz yaşında iken gurbet elde vefat etmiş; geride on yedi yaşındaki kızı İsmet Hatun kalmıştır. İsmet Hatun (ö. 1397), sekizinci postnişin olan Emir Âlim-i Sani’nin zevcesi, onuncu postnişin olan Pir Âdil-i Sani’nin annesidir.

YAKUP ŞAFAK

BİBLİYOGRAFYA

  • Eflâkî, 2006, 710, 718; Sahih Ahmed Dede, Tarih, 2003, 204-221; Silsile-nâme, 8; Gölpınarlı, 1983, 98; Önder, 2002, 136; Şafak, 2009, 100-103.