Mevlâna Müzesi’nde Dervişan Kapısı’ndan girildikten sonra solda müze bahçesinde bulunan şadırvan, Osmanlı sultanı Yavuz Sultan Selim tarafından 1512 yılında yaptırılmıştır. Yavuz Sultan Selim İran seferine giderken Hz. Mevlâna’nın türbesini ziyaret ettiğinde, şeyh efendiden seferin galibiyetle sonuçlanacağı müjdesini alınca dergâhın su sıkıntısını gidermek için sefer dönüşünde künklerle getirttiği Dutlu suyunu dergâhta akıttırmıştır. Bu suyla hem dergâhın su ihtiyacı karşılanmış hem de suyun fazlası postnişinler tarafından civar mahallelere satılarak dergâha gelir sağlanmıştır.
On altı aynalıklı şadırvanın gövdesinin üstü sekiz sütun üzerine oturan kurşun kaplı örtüyle kapatılmıştır. Şadırvan 1595 yılında Sultan III. Mehmet, 1868 yılında Sultan Abdülaziz tarafından tamir ettirilmiştir. Şadırvanın yapım ve onarımlarını gösteren kitabesi şadırvanın güney tarafında demir şebeke hizasında yer almaktadır.
Yapım kitabesinde:
“Sultân Selîm bin Bayezîd oldur reh-i dînde sa’îd / Şâdırvân icrâ idüb Dergâh-ı Mollâ’da revân
Nâzırdur evkâfına Dârü’s-sa’âde Ağası / Tecdîd içün irsâl idüp bevvâb Süleymân’ı hemân
Devrinde şâh-ı kişverin sâ’yile itmâma irüb / İlhâmile târîhini didim ana havz-ı cenân” (1004/1595);
Onarım kitabesinde:
“Şehinşâh-ı cihân kutb-ı zamân Abdü’l-‘Azîz Hân’ı / Serîr-i şevketinde haşre dek dâ’im ide Allâh
Bu şâdırvânı ihyâ kıldı bu tarz üzre bî-mânend / Cenâb-ı Pîr’e ta’zîmen o sultân-ı felek dergâh
Düşürdü hîn-i itmâmında Gâlib bir güzel târîh / Bu şâdırvâna zemzem eyledi icrâ şeh-i cemcâh 1285 (1868)” yazılıdır.
Şadırvanın havuzunda yer alan on altı dilimli mermer göbek, Ulu Arif Çelebi zamanında Kütahya’dan Mevlâna Dergâhı’na hediye olarak gönderilmiştir.
Şadırvanın üst örtüsü 1932 yılında yıktırılmıştır. Şadırvan, Müze Müdürlüğü tarafından 1990 yılında yeniden yaptırılmıştır.
Dergâh Şadırvanı
